Ο δάκος είναι γένος εντόμων της οικογένειας των Τεφριτίδων. Πρόκειται για μια μικρή μύγα η οποία κατακάθεται στις ελιές και τρώει τον καρπό προκαλώντας μεγάλη καταστροφή τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά στην παραγωγή που στο τέλος θα μαζέψει ο αγρότης. Η ζημιά όμως δεν αφορά μόνο τον καρπό, αλλά και το λάδι που παράγεται από τις ελιές που προσβλήθηκαν από τον δάκο. Αυτό το λάδι που θα παραχθεί έχει μεγαλύτερη οξύτητα. Κατά μέσο όρο οι παραγωγοί έχουν απώλειες της τάξης του 30%. Η αντιμετώπισή του μέχρι σήμερα γίνεται με φάρμακα που επιβαρύνουν το περιβάλλον κάτι όμως που οι επιστήμονες στο τμήμα Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας θέλουν να αλλάξουν προτείνοντας νέες οικολογικότερες μεθόδους.
Ο επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής Μοριακής Βιολογίας του τμήματος Βιοχημείας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Κώστας Ματθιόπουλος
Παγιδεύουν τον δάκο
Ο δάκος κατά την αναπαραγωγική διαδικασία αφήνει τα αυγά του πάνω στις ελιές. Οι επιστήμονες έχουν «διαβάσει» όλο το DNA του κάτι που τους βοηθά σημαντικά στην αντιμετώπισή του. «Αφού διαβάσαμε το DNA ξέρουμε όλα τα γονίδια. Στοχεύουμε σε δύο ειδών γονίδια. Η μια ομάδα γονιδίων έχει να κάνει με το αναπαραγωγικό σύστημα. Η άλλη ομάδα είναι τα γονίδια του οσφρητικού σύστηματος», περιγράφει ο επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής Μοριακής Βιολογίας του τμήματος Βιοχημείας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Κώστας Ματθιόπουλος. Έχοντας αναλύσει οι επιστήμονες το οσφρητικό σύστημα μπορούν πλέον να δουν μέσω ποιων γονιδίων ο δάκος αναγνωρίζει την ελιά. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να συνθέσουν φυσικές ουσίες που μπορούν να βρουν ή να δημιουργήσουν μέσω μοντελοποίησης στο εργαστήριο, ώστε αυτές να είναι ισχυρές και οδηγούν το δάκο μέσα σε παγίδες σώζοντας έτσι τις ελιές. Τέτοιες παγίδες υπάρχουν, αλλά μπορούν να τις κάνουν πολύ πιο στοχευμένες και πιο αποτελεσματικές.
Εικόνες από το εργαστήριο όπου οι επιστημονική ομάδα πειραματίζεται πάνω στις συγκεκριμένες μεθόδους για τον δάκο:
Πως κάνουν ανίκανο το δάκο!
Η άλλη μέθοδος που μπορεί κανείς ακούγοντάς την εκ πρώτης να γελάσει αλλά είναι πραγματικά αποτελεσματική, είναι να μπορέσουν οι επιστήμονες να καταστήσουν αναπαραγωγικά ανίκανο τον δάκο, ώστε να μην εναποθέτει τα αυγά του στις ελιές καθώς επί της ουσίας δεν θα υπάρχει αναπαραγωγική διαδικασία. Η διαδικασία αυτή πάει πολλά χρόνια πίσω, το 1950, όταν για πρώτη φορά σε επιστημονικό επίπεδο ακούστηκε η τεχνική του στείρου εντόμου. «Εργαστηριακά έχουμε την δυνατότητα πλέον να τερματίζουμε τα θηλυκά έντομα και να αφήσουμε στην ατμόσφαιρα μόνο τα αρσενικά. Έτσι σκοτώνεις το θηλυκό και εξαπολύεις στειρωμένο αρσενικό. Ως αποτέλεσμα είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει σε ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού του δάκου αναπαραγωγική διαδικασία», περιγράφει ο κ. Ματθιόπουλος. Ο σκοπός της έρευνας λαμβάνει υπόψιν την ισορροπία που πρέπει να υπάρχει στη φύση, άρα μιλάμε για περιορισμό του πληθυσμού του εντόμου και σε καμία περίπτωση για εξαφάνιση του είδους. Ο στόχος είναι να επανέλθουν τα πράγματα σε μια πρότερη φυσιολογική κατάσταση. Αυτή η μέθοδος παρότι έχει αναπτυχθεί στο εργαστήριο δεν μπορεί να υλοποιηθεί καθώς την απαγορεύει η νομοθεσία της Ε.Ε.
Ταΐζουν το έντομο αντιγονίδια
Φαίνεται όμως ότι οι επιστήμονες του τμήματος Βιοχημείας έχουν βρει και έναν άλλο τρόπο ο οποίος θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί και είναι σύννομος. «Παράγουμε αντιγονίδια με τα οποία μπορεί να ταφεί ο δάκος και έτσι μπορούμε να «φρενάρουμε» την αναπαραγωγική διαδικασία του δάκου. «Αυτό είναι κάτι που αφορά μόνο το δάκο και δεν επηρεάζει κανένα άλλο έντομο στη φύση», αναλύει ο καθηγητής Μοριακής Βιολογίας. Η έρευνα εξελίσσεται εργαστηριακά τα τελευταία 15 χρόνια.
Φαίνεται ότι σε βάθος δύο ετών θα μπορούσαμε σύμφωνα με τον καθηγητή να δούμε στο εμπόριο τις παγίδες για τους δάκους, αλλά και την μέθοδο με τα αντιγονίδια ώστε με φυσικό τρόπο να σωθεί η παραγωγή της ελιάς και να μην έχουν απώλειες οι αγρότες στην παραγωγή τους.
Πηγή: ΈΝΤΥΠΗ LARISSANET - Άρθρο: Πάνος Γαρουφαλιάς
