Ο εχθρός του εχθρού μας είναι φίλος μας… Αυτή είναι η κεντρική ιδέα που κρύβεται πίσω από το ψηφιακό εργαλείο που ετοιμάζεται για να βοηθήσει παραγωγούς να πάρουν τις σωστές αποφάσεις όσον αφορά στην εφαρμογή των κατάλληλων εντομοκτόνων για την αντιμετώπιση διαφόρων ειδών αφίδων.

Οι αφίδες αποτελούν μια μεγάλη απειλή για πολλές καλλιέργειες, μία από αυτές είναι και τα σιτηρά.

Στην περίπτωση πολύ υψηλών πληθυσμών του εντόμου κατά τη διάρκεια ευαίσθητων σταδίων της καλλιέργειας, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι καταστρεπτικά. Τα έντομα που αποτελούν εχθρούς των αφίδων, είναι σε θέση να αποδυναμώσουν ή και να καταστρέψουν ολόκληρους πληθυσμούς αφίδων.

Το εργαλείο που πρόκειται να περιγράψουμε, περιλαμβάνει τις επιπτώσεις των φυσικών εχθρών των αφίδων, συνυπολογίζοντάς τες μαζί με άλλες παραμέτρους, ώστε να μπορεί να προβλεφθεί καλύτερα η αποδοτικότερη και οικονομικότερη εφαρμογή ψεκασμών.

Οι αφίδες μειώνουν τις αποδόσεις των σιτηρών τρεφόμενες από το χυμό του φυτού και, ανάλογα με τα είδη των αφίδων, μπορούν επίσης να εισάγουν τοξίνες στο φυτό ή να αποτελέσουν φορείς ιώσεων για το φυτό. Επίσης, οι αφίδες παράγουν μελιτώδη εκκρίματα, τα οποία μπορεί να προάγουν την ανάπτυξη παθογόνων μυκήτων.

Κάποια από τα σημαντικότερα είδη αφίδων στα σιτηρά είναι τα:

Sitobion avenae, Schizaphis graminum, Rhopalisiphum padi και Rhopalosiphum maidis.

Ο βαθμός στον οποίο οι παραπάνω αφίδες μπορούν και μειώνουν τις αποδόσεις των σιτηρών, εξαρτάται από τη χρονική εισβολή τους στην καλλιέργεια.

Εάν το στάδιο της καλλιέργειας εκείνη τη στιγμή είναι ευαίσθητο, τότε και οι επιπτώσεις θα είναι πολλαπλές και δύσκολα αντιμετωπίσιμες.

Σαφώς, στην περίπτωση που φυσικοί εχθροί θα ληφθούν υπ’όψιν για την αντιμετώπιση των αφίδων, θα πρέπει επίσης να γνωρίζουμε εάν τα εντομοκτόνα που εφαρμόζονται βλάπτουν ή όχι τους φυσικούς εχθρούς των αφίδων.

Το εργαλείο το οποίο αναφέρουμε μελετάται εδώ και τρία χρόνια μέσω μιας κοινής προσπάθειας μεταξύ των AAFC και της Ρυθμιστικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Παρασίτων του Καναδά.

Σε έναν αρχικό σχεδιασμό αναπτύχθηκε το ψηφιακό αυτό εργαλείο και διεξήχθησαν κάποιες δοκιμές. Στη συνέχεια οι ειδικοί αυτού του εγχειρήματος εργάστηκαν και συνεχίζουν να εργάζονται για τη βελτιστοποίηση της εφαρμογής και για τη δημιουργία μιας φιλικής για το κινητό τηλέφωνο έκδοσης, η οποία θα χρησιμοποιηθεί εύκολα και απλά από τον καλλιεργητή.

Πώς λειτουργεί αυτό το εργαλείο-υπολογιστής;

Ο υπολογιστής λειτουργεί προβλέποντας τον ρυθμό ανάπτυξης των πληθυσμών αφίδων σε μια χρονική περίοδο, συνήθως μία εβδομάδα, κάτω από την κυρίαρχη πίεση των φυσικών εχθρών. Για ακριβή αποτελέσματα, οι υπολογισμοί πρέπει να βασίζονται σε λεπτομερή κατανόηση των αφίδων και των εχθρών τους.

Αρχικά, μελετήθηκαν φυσικοί πληθυσμοί εχθρών των αφίδων στο χωράφι ώστε να γίνει κατανοητό ποιά συγκεκριμένα είδη συναντάμε στο χωράφι και να διαπιστωθεί εάν τελικά οι μεταβολές στους πληθυσμούς των αφίδων συσχετίζονται με αυξημένη ή μειωμένη πίεση από τους φυσικούς εχθρούς.

Το εργαλείο που έχει δημιουργηθεί χρησιμοποιεί αυτό που ονομάζεται "όριο δυναμικής δράσης" (DAT). Το συμβατικό κατώφλι δράσης (CAT) είναι το επίπεδο πληθυσμού αφίδων όπου συνιστάται εντομοκτόνος έλεγχος για να διατηρηθεί ο πληθυσμός αφίδων σε επίπεδα πριν το οικονομικό κατώφλι, όπου το κόστος ελέγχου των αφιδών είναι μικρότερο από την αξία της απώλειας καλλιέργειας λόγω της βλάβης που προκαλεί η αφίδα.

Το CAT δεν λαμβάνει υπόψη την καταστολή του πληθυσμού των αφίδων από φυσικούς εχθρούς. Λαμβάνοντας υπ’όψιν και τους φυσικούς εχθρούς του εντόμου, στην ουσία γίνεται χρήση ενός DAT αντί ενός CAT και έτσι μπορούν να μειωθούν οι ψεκασμοί και να διατηρηθούν οι φυσικοί εχθροί που υπάρχουν στον αγρό.

Τρόποι με τους οποίους φυσικοί εχθροί των αφίδων μειώνουν τους πληθυσμούς των αφίδων, είναι:

► Μάσημα των αφίδων

► Απορρόφηση των σωματικών υγρών τους

►Τοποθέτηση αυγών των φυσικών εχθρών στις αφίδες, εκκόλαψη και διατροφή με τις αφίδες.

Ο μέσος όρος αφίδων που μπορεί να φάει ένας φυσικός εχθρός κυμαίνεται από 75-100 αφίδες ανά άτομο.

Πολύ σημαντική παράμετρος για την ακρίβεια των υπολογισμών είναι ο όσο το δυνατό περισσότερο ακριβής υπολογισμός των αφίδων που σκοτώνονται ημερησίως από τον φυσικό εχθρό. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, διεξήχθησαν σχετικά πειράματα.

Για να μπορέσει να γίνει σωστή χρήση του συγκεκριμένου εργαλείου, θα πρέπει να γίνεται υπολογισμός των αφίδων σε ένα καθορισμένο αριθμό φυτών, σε αρκετές τοποθεσίες του χωραφιού και στη συνέχεια να εισάγονται τα δεδομένα στην εφαρμογή. Επίσης, θα γίνεται υπολογισμός των φυσικών εχθρών που υπάρχουν στα δείγματα.

Η εφαρμογή θα περιέχει λεπτομερείς φωτογραφίες ώστε να υπάρχει η ευκολία αναγνώρισης των συγκεκριμένων ειδών αφίδων και φυσικών εχθρών.

Όλα τα δεδομένα που λαμβάνονται υπ’όψιν, αποτελούν δεδομένα εισόδου για την εφαρμογή και δημιουργούν έναν αριθμό ο οποίος περιγράφει την επίδραση όλων των φυσικών εχθρών στον πληθυσμό των αφίδων. Οι βασικές πληροφορίες που παρέχονται στη συνέχεια στο χρήστη θα είναι είτε ότι ο πληθυσμός των αφίδων δεν θα φτάσει σε ζημιογόνο επίπεδο και δεν δικαιολογείται καμία ενέργεια (π.χ ψεκασμός) ή ότι οι αφίδες θα μπορούσαν σύντομα να φτάσουν στο οικονομικό κατώφλι και να προκαλέσουν μείωση της απόδοσης της καλλιέργειας οπότε και θα πρέπει να εφαρμοσθούν οι απαραίτητοι ψεκασμοί.

Ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο οικονομικό όριο για τις αφίδες των σιτηρών είναι περίπου 10 έως 15 αφίδες ανά φυτό. Οι χρήστες θα μπορούν να επιλέξουν αυτό το όριο ή να το αλλάξουν σε οποιοδήποτε επίπεδο επιθυμούν.

Σημεία προσοχής

► Οι αφίδες είναι μικρές αλλά τείνουν να εμφανίζονται σε αποικίες, επομένως είναι αρκετά εύκολο να εντοπισθούν. Κάθε είδος έχει τις δικές του προτιμήσεις. Κάποια είδη τείνουν να προτιμούν τα επάνω μέρη του φυτού. Κάποια άλλα είδη αποικίζουν χαμηλότερα φυτικά μέρη. Τα συμπτώματα των επιθέσεων εξαρτώνται σαφώς από το σημείο επίθεσης.

Στην περίπτωση των καλλιεργητών που έχουν αποφασίσει πως οι ψεκασμοί κρίνονται απαραίτητοι:

► Θα πρέπει να κατανοήσουμε εάν πλησιάζουμε το οικονομικό κατώφλι (10 έως 15 αφίδες ανά στέλεχος). Γίνεται έλεγχος σε 20 φυτά σε κάθε μία από τις πέντε περιοχές του χωραφιού. Λαμβάνεται υπ’όψιν πως τα φυτά κατά μήκος των περιθωρίων του αγρού, ειδικά κοντά στις ζώνες προστασίας, μπορεί να έχουν μεγάλους αριθμούς αφίδων που δεν είναι αντιπροσωπευτικοί.

► Εάν το αποτέλεσμα υπερβαίνει το ανώτερο όριο, θα πρέπει να εξεταστεί το στάδιο της καλλιέργειας και το κατά πόσο  σε αυτό το στάδιο οι αφίδες αποτελούν οικονομικό ζήτημα για την καλλιέργεια ή όχι.

► Επίσης θα πρέπει να εξεταστεί η ύπαρξη των φυσικών εχθρών στο υπό εξέταση χωράφι.  Βάσει αυτών θα ληφθεί και η ανάλογη απόφαση για την εφαρμογή ή όχι ψεκασμών.

► Ένας ακόμη σημαντικός παράγων είναι και το κατά πόσο η καλλιέργεια βρίσκεται υπό συνθήκες στρες-ξηρασίας. Ως γνωστό, η ανάκαμψη μιας στρεσαρισμένης καλλιέργειας είναι πάντα δυσκολότερη.

► Μετεωρολογικά δεδομένα επίσης μπορούν να αλλάξουν τις αποφάσεις που θα ληφθούν τελικά. Για παράδειγμα, έντονη βροχόπτωση μπορεί να σκοτώσει μεγάλο αριθμό αφίδων από τη στιγμή που είναι αρκετά ευαίσθητα έντομα.

Η εφαρμογή που μόλις προσπαθήσαμε να περιγράψουμε, μπορεί να αποτελέσει στο σχετικά άμεσο μέλλον, ένα πολλά υποσχόμενο εργαλείο, όχι μόνο για τις αφίδες των σιτηρών αλλά και για άλλους εχθρούς ή και ασθένειες διαφόρων καλλιεργειών.

Σκοπός είναι η μείωση των εισροών των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στο χωράφι, διατήρηση των φυσικών εχθρών, διατηρώντας παράλληλα τις υψηλές αποδόσεις των καλλιεργειών και μειώνοντας το οικονομικό κόστος για τον παραγωγό συνάμα με το περιβαλλοντικό κόστος.