Περιγραφή-Βιολογικός κύκλος

Το ενήλικο έχει μήκος περίπου 6-7mm, ενώ φτάνει τα 13mm με κλειστές τις πτέρυγες. Η πλήρως αναπτυγμένη προνύμφη έχει μήκος 7-10mm και γενικό χρωματισμό πράσινο με φωτεινούς καστανούς τόνους. Σε κάποια στάδια και συνθήκες, στο πρώτο τμήμα του προθώρακα διακρίνονται δύο σκοτεινές κηλίδες.

Έχει 3 γενεές το έτος και η κάθε γενεά εξελίσσεται σε διαφορετικό μέρος του φυτού.

Η πρώτη γενεά εξελίσσεται στα άνθη και λέγεται ανθόβια γενεά.

Η δεύτερη στον καρπό και ονομάζεται καρπόβια γενεά,

ενώ η τρίτη στα φύλλα οπότε είναι η φυλλόβια γενεά.

Το έντομο διαχειμάζει ως προνύμφη της 3ης γενεάς σε στοά στα φύλλα, σε οποιοδήποτε στάδιο. Τα αυγά της διαχειμάζουσας γενεάς εκκολάπτονται τον Σεπτέμβριο-Νοέμβριο πάνω στα φύλλα. Η εκκόλαψη των νεαρών προνυμφών διαρκεί 12-15 ημέρες.

Ο αριθμός των αυγών εξαρτάται από τη διατροφή και τις κλιματολογικές συνθήκες. Η εκκόλαψη των νεαρών προνυμφών της 1ης γενεάς διαρκεί περίπου 10 ημέρες. Οι προνύμφες ολοκληρώνουν την ανάπτυξή τους στις ανθοταξίες και νυμφώνονται στα τέλη Μαΐου ανάμεσα σε γειτονικά άνθη. Τα ενήλικα εμφανίζονται τον Ιούνιο-Ιούλιο και ωοτοκούν στους νεαρούς καρπούς και ιδίως στον κάλυκα. Το κάθε θηλυκό γεννά περίπου 250 αυγά. Οι νεοεκκολαφθείσες προνύμφες τρέφονται στο εσωτερικό του καρπού και όταν αναπτυχθούν πλήρως βγαίνουν για να νυμφωθούν. Η νύμφωση γίνεται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων ή μεταξύ διπλανών φύλλων ή ακόμη και στο έδαφος. Τα ενήλικα της 2ης γενεάς εμφανίζονται από τον Σεπτέμβριο έως τον Νοέμβριο και γεννούν τα αυγά της φυλλόβιας γενεάς (3η).

Συμπτώματα-Ζημία

Το έντομο προσβάλει τα φύλλα, τα άνθη και τους καρπούς της ελιάς. Στα φύλλα, είναι εμφανείς οι στοές διατροφής που ορύσσει η προνύμφη, συνήθως στην πάνω επιφάνεια. Συνολικά διακρίνονται 4 διαφορετικές στοές.

Η πρώτη στοά είναι στενόμακρη και οφιοειδής.

Η δεύτερη είναι κοντύτερη, πιο πλατιά και έχει χαρακτηριστικό σχήμα "C".

Η τρίτη στοά που δημιουργεί, έχει ακανόνιστο σχήμα θαλάμου, διαστάσεων περίπου 3-5 x 2-3mm.

Η τέταρτη στοά κατέχει αρκετή έκταση της φυλλικής επιφάνειας και είναι επίσης ακανόνιστου σχήματος. Η προνύμφη τρέφεται από το παρέγχυμα του φύλλου και στην συνέχεια προσβάλει πλάγιους οφθαλμούς, τρυφερές κορυφές βλαστών ή νεαρά φύλλα. Ανάμεσα στα φύλλα, είναι ευδιάκριτα τα μετάξινα νήματα με τα οποία η προνύμφη τα έχει συνδέσει για να νυμφωθεί σε αραιό λευκό βομβύκιο.

Η ζημιά από αυτή τη φυλλοφάγα γενεά δεν είναι σημαντική. Στα άνθη, η προσβολή γίνεται από τις προνύμφες της 1ης γενεάς. Η κάθε μία προσβάλει συνήθως 3 ή περισσότερα άνθη, τα οποία ενώνει επίσης με νήματα.

Η ζημιά στα άνθη δεν θεωρείται αξιόλογη γενικά, διότι καταστρέφεται μόνο ένα μικρό ποσοστό των ανθέων που πρόκειται να δώσουν καρπούς. Αυτό βέβαια εξαρτάται από το μέγεθος της ανθοφορίας κάθε δένδρου και από την πυκνότητα του πληθυσμού του εντόμου. Αν η ανθοφορία είναι πολύ μικρή και η προσβολή πολύ μεγάλη, τότε η ζημιά θα είναι σοβαρή. Πάντως, ένα ποσοστό 3-5% των ανθέων είναι ικανό να δώσει μια καλή παραγωγή.

Η πιο μεγάλης οικονομικής σημασίας ζημιά στην παραγωγή προκαλείται από την προσβολή των καρπών. Αμέσως μετά την καρπόδεση, η προνύμφη της 2ης γενεάς μπαίνει στο μεσοκάρπιο και εγκαθίσταται ανάμεσα στον πυρήνα και στο σπέρμα. Η στοά που έχει δημιουργήσει ζημιώνει τον ποδίσκο ή κόβει τα ηθμώδη αγγεία με τα οποία μεταφέρονται τα θρεπτικά στοιχεία για την ανάπτυξη του καρπού.

Τότε ο καρπός μαραίνεται, ξεραίνεται, μαυρίζει, ζαρώνει και πέφτει.

Στα τέλη Σεπτεμβρίου, όταν ο ελαιόκαρπος είναι αρκετά μεγάλος, παρατηρείται η δεύτερη περίοδος καρπόπτωσης, κατά την οποία ο καρπός επίσης ζαρώνει, μαυρίζει και πέφτει.

Παρακολούθηση

Η παρακολούθηση των πληθυσμών του πυρηνοτρήτη βοηθάει στο να μπορεί κανείς να προσδιορίσει τον χρόνο που θα γίνουν οι επεμβάσεις, ώστε να αντιμετωπιστεί η προσβολή.

Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται φερομονικές παγίδες τύπου "Δέλτα" με κόλλα. Με βάσει τις συλλήψεις των αρσενικών ενηλίκων, προβλέπεται η ένταση της προσβολής.

Πειράματα έδειξαν πως η εκκόλαψη των νεαρών προνυμφών γίνεται 12-14 ημέρες μετά τη σύλληψη των αρσενικών, οπότε και μπορεί να γίνει η επέμβαση για την θανάτωσή τους.

Τρόποι καταπολέμησης

Κρίσιμα στάδια για καταπολέμηση: νεαρές προνύμφες της καρπόβιας γενιάς πριν εισέλθουν στους καρπούς.

Εφαρμόζονται 1-2 ψεκασμοί στις αρχές με μέσα Ιουνίου σύμφωνα με τα Δελτία Γεωργικών Προειδοποιήσεων αλλά και με κριτήριο το μέγεθος του καρπού. Οι επεμβάσεις γίνονται συνήθως όταν οι καρποί έχουν μέγεθος 4-5mm και όχι μεγαλύτερο από 9mm.

Ψεκασμοί εναντίον της ανθόθιας ή/και φυλλόβιας γενιάς γίνονται σε ελαιώνες συμβατικής γεωργίας με μειωμένη ανθοφορία και σε ελαιώνες βιολογικής γεωργίας, ενώ ελαιώνες με πλούσια ή ικανοποιητική ανθοφορία δεν έχουν ανάγκη καταπολέμησης.

Στις περιπτώσεις αυτές σε μεσοπρώιμες περιοχές οι επεμβάσεις γίνονται άμεσα από την έκδοση των Γεωργικών Προειδοποιήσεων, ενώ σε όψιμες περιοχές την περίοδο της άνθησης όταν έχει ανοίξει το 5-25% των άνθεων και εφόσον πάνω από το 20% των ανθοταξιών είναι προσβεβλημένες.