Πρόκειται για μια εκτατική βιομηχανική καλλιέργεια που γίνεται εξ ολοκλήρου συμβολαιακά και αξιοποιείται κυρίως από τη βιομηχανία, καθώς δίνει την πρώτη ύλη για την παραγωγή βιοντίζελ.
Για μια ποιοτική απόδοση της καλλιέργειας του ηλίανθου, ο παραγωγός θα πρέπει να ακολουθήσει κάποιες βασικές καλλιεργητικές πρακτικές, αλλά και να κάνει ορισμένες επεμβάσεις, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο.
Εδάφη
Ο ηλίανθος είναι μια προσοδοφόρα καλλιέργεια που προσαρμόζεται άριστα σε διάφορους τύπους εδαφών, αναπτύσσοντας καλύτερα το δυναμικό της σε βαθιά και στραγγιζόμενα εδάφη, με καλή όμως ικανότητα συγκράτησης νερού. Το pH του εδάφους ιδανικά θα πρέπει να κυμαίνεται από 6,5-7,5. Επίσης σε γόνιμα, οργανικά εδάφη ο ηλίανθος μπορεί να έχει μεγάλες αποδόσεις.
Αμειψισπορά
Σπορά
Η ορθή επιλογή του χρόνου σποράς είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί από αυτήν εξαρτάται το κανονικό φύτρωμα του σπόρου. Συνιστάται να γίνεται στο διάστημα 15 Μαρτίου – 15 Απριλίου, ανάλογα με την περιοχή και εφόσον η θερμοκρασία εδάφους σταθεροποιείται στους 8°C.
Η σπορά γίνεται γραμμικά, με χρήση πνευματικών μηχανών, με αποστάσεις 75cm μεταξύ των γραμμών. Οι συνιστώμενες αποστάσεις επί της γραμμής σποράς είναι 20 - 22 cm για γόνιμα ή ποτιστικά εδάφη και 25-27 cm για πιο ελαφρά ή ξηρικά εδάφη.
Πίνακας προτεινόμενης πυκνότητας σποράς, ανάλογα με τον τύπο του εδάφους.
Με βάση τις παραπάνω προτάσεις, ένας σάκος 150.000 σπόρων καλύπτει πρακτικά 23-27 στρέμματα.
Λίπανση
Τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία που πρέπει να παρέχονται στα φυτά με τη λίπανση είναι κυρίως το άζωτο, ο φώσφορος και το κάλλιο, που επηρεάζουν σημαντικά τόσο την παραγωγή της καλλιέργειας όσο και την ελαιοπεριεκτικότητα του σπόρου. Το βόριο, επίσης, είναι σημαντικό ιχνοστοιχείο για την καλλιέργεια του ηλίανθου, καθώς σε περιπτώσεις τροφοπενίας επηρεάζονται αρνητικά οι αποδόσεις, γι’αυτό και πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη σημασία στην ικανοποίηση των αναγκών της καλλιέργειας.
Σημαντικό είναι να παρακολουθείται η κατάσταση των εδαφών και να ακολουθείται ένα ισορροπημένο σχήμα λίπανσης με βάση τις ανάγκες της καλλιέργειας. Η εφαρμογή της λίπανσης μπορεί να γίνει είτε κατά τη βασική λίπανση είτε σπαστά με συμπληρωματική λίπανση στο στάδιο των 10-12 φύλλων.
Άρδευση
Κατά την περίοδο του φυτρώματος, όπως σε όλες τις καλλιέγειες είναι απαραίτητο να εξασφαλίζεται επαρκής εδαφική υγρασία, προκειμένου να έχουμε άριστο φύτρωμα.
Η πιο κρίσιμη περίοδος ως προς τις απαιτήσεις του φυτού σε νερό είναι η εποχή της άνθησης και της πλήρωσης των σπόρων. Ο αριθμός των αρδεύσεων καθορίζεται από τον τύπο του εδάφους, την αντοχή του υβριδίου στην ξηρασία και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν. Γενικά, το φυτό του ηλίανθου είναι ανθεκτικό στην ξηρασία, καθώς διαθέτει ένα πλούσιο και βαθύ ριζικό σύστημα.
Έλεγχος ζιζανίων – Ασθένειες
Το χαρτοφυλάκιο της BASF προσφέρει τα κατάλληλα εργαλεία στον παραγωγό για τη διαχείριση της καλλιέργειάς του για ποιοτικές αποδόσεις.
Για την καταπολέμηση των ετήσιων αγρωστωδών και πλατύφυλλων ζιζανίων συνιστάται η εφαρμογή κατάλληλου ζιζανιοκτόνου προφυτρωτικά (Stomp® Aqua) ή μεταφυτρωτικά (Focus® 10 EC) της καλλιέργειας, προσφέροντας λύσεις σε δυσεξόντωτα ζιζάνια, ώστε να εξασφαλιστεί μια δυναμική πρώτη ανάπτυξη του φυτού, αποφεύγοντας τον ανταγωνισμό των ζιζανίων στα πρωτα στάδια της καλλιέργειας.
Επιπλέον, η BASF προσφέρει το ολοκληρωμένο σύστημα παραγωγής ηλίανθου Clearfield® Plus, το οποίο συνδυάζει τα υβρίδια Clearfield® Plus που έχουν γενετική αντοχή στο imazamox, με το νέο ζιζανιοκτόνο Pulsar® Plus, με δραστική ουσία το imazamox, ειδικά σχεδιασμένο για τον ηλίανθο. Με το σύστημα παραγωγής Clearfield® Plus επιτυγχάνεται άριστη καταπολέμηση δυσκολοεξόντωτων ζιζανίων και ιδιαίτερα άριστη καταπολέμηση της Οροβάγχης. Τα νέα υβρίδια Clearfield® Plus της BASF είναι τα Acordis CLP, Dracaris CLP, Kapris CLP και Loris CLP.
Σε περιπτώσεις μυκητολογικής προσβολής (π.χ. φόμα) η BASF προσφέρει στοχευμένη λύση για την καλλιέργεια (Comet® 20EC), ώστε να συνεχίσει το βιολογικό της κύκλο υγιής. Το Comet® 20EC είναι ένα πολύ αποτελεσματικό μυκητοκτόνο για την καλλιέργεια του ηλίανθου, το οποίο καταπολεμά τη φόμα, την αλτερνάρια και το ωίδιο και παράλληλα αποτελεί το μοναδικό εγκεκριμένο μυκητοκτόνο με την δράση AgCelence, που παρέχει θετική επίδραση στην φυσιολογία των φυτών, με περαιτέρω αύξηση της απόδοσης της καλλιέργειας. Σε πειραματικά της BASF που έχουν πραγματοποιηθεί στις κύριες περιοχές καλλιέργειας (έτη 2012-2016) διαπιστώθηκε ότι η εφαρμογή του Comet® 20 EC έλεγξε άριστα την ασθένεια της φόμας και αύξησε τις αποδόσεις του ηλίανθου από 7-25%.
Συγκομιδή
Για τη συγκομιδή του ηλίανθου χρησιμοποιούνται οι συμβατικές αλωνιστικές μηχανές καλαμποκιού με την προσθήκη κατάλληλου εξοπλισμού για τον αλωνισμό του ηλίανθου. Η συγκομιδή – αλωνισμός γίνεται όταν η υγρασία είναι από 8-10%, καθώς η συγκομιδή με μεγαλύτερη υγρασία δημιουργεί προβλήματα κατά την αποθήκευση, ενώ σε πολύ χαμηλή υγρασία παρατηρούνται απώλειες σπόρων.
Οι στρεμματικές αποδόσεις που αναφέρονται στην Ελλάδα είναι, στα μεν ξηρικά, άγονα εδάφη από 100-250 κιλά/στρ, ενώ στα γόνιμα, ποτιστικά εδάφη, που έχουν δεχθεί όλες τις απαραίτητες καλλιεργητικές φροντίδες, από 300 έως 500 κιλά/στρ.
Οι σημαντικότερες προκλήσεις στην καλλιέργεια του ηλίανθου:
Οροβάγχη
Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό παράσιτο που προσβάλλει τον ηλίανθο και μπορεί να προκαλέσει πολύ σημαντικές απώλειες. Η ύπαρξη μεγάλων πληθυσμών στο χωράφι μπορεί να προκαλέσει μειωμένες αποδόσεις και υποβάθμιση παραγωγής.Για την αντιμετώπιση της οροβάγχης είναι σημαντικό να ακολουθήσουμε μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση που περιλαμβάνει:- Σπορά υβριδίων με γενετική αντοχή στην οροβάγχη (φυλές Α-F, A-G)- Σπορά υβριδίων Clearfield® & Clearfield® Plus, με γενετική αντοχή στην δραστική ουσία imazamox, που επιτρέπει τον ψεκασμό με τα κατάλληλα ζιζανιοκτόνα Pulsar® και Pulsar® Plus- Καλλιεργητικές πρακτικές για αποφυγή της διασποράς του παρασίτου και διαχείριση της ανθεκτικότητας της οροβάγχης.
Περονόσπορος
Ο περονόσπορος είναι η κυριότερη ασθένεια του ηλίανθου που προσβάλλει την νεαρή εκπτυσσόμενη ρίζα όταν αυτή έχει μήκος έως 5cm και η εμφάνισή του ευνοείται από υγρό και κρύο έδαφος. Αποτέλεσμα της διασυστηματικής προσβολής της ρίζας από τον περονόσπορο είναι η εμφάνιση νάνων φυτών, με χλωρωτικά φύλλα, που μπορεί να οδηγήσει και σε μηδενική παραγωγή.Για την αντιμετώπισή του συνιστάται η χρήση ανθεκτικών υβριδίων, που καλό είναι να έχουν διαφορετικό γονίδιο αντίστασης από έτος σε έτος, έτσι ώστε να αποφεύγεται η ανάπτυξη νέων φυλών της ασθένειας, η αποφυγή σποράς σε υγρό και κρύο έδαφος, η καταστροφή των φυτών εθελοντών και των ζιζανίων που είναι ξενιστές του μύκητα και η εφαρμογή αμειψισποράς. Επίσης, για την αντιμετώπιση της ασθένειας συνιστάται η χρήση επενδυμένων σπόρων με τα κατάλληλα εγκεκριμένα επενδυτικά σπόρου.
Φόμα και Φόμοψη
Δύο από τις σημαντικότερες ασθένειες του ηλίανθου είναι η φόμα και η φόμοψη. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ασθενειών αυτών είναι η παρουσία μαύρων ή καφέ κηλίδων αντίστοιχα στο στέλεχος του φυτού. Για τη διαχείριση της ασθένειας απαιτείται ένας συνδυασμός καλλιεργητικών μέτρων (καταστροφή και παράχωμα των φυτικών υπολειμμάτων), αμειψισποράς, αλλά και χρήσης υβριδίων με σχετική ανθεκτικότητα στην ασθένεια. Σε περιοχές ή χωράφια όπου οι δύο ασθένειες εμφανίζονται συχνά, κρίνεται σκόπιμη η εφαρμογή κατάλληλων φυτοπροστατευτικών προϊόντων για τον έλεγχό τους (δ.ο. pyraclostrobin).
Δείτε εδώ λεπτομέρειες για τα υβρίδια ηλίανθου της BASF
