Χρόνος δειγματοληψίας:
► Για πολυετείς καλλιέργειες πρέπει να γίνεται δειγματοληψία πριν την εγκατάσταση προκειμένου να προσδιορισθούν οι ενδεχόμενες απαιτούμενες βελτιώσεις και εμπλουτισμός με θρεπτικά στοιχεία.
► Για ετήσιες καλλιέργειες δειγματοληψία πρέπει να γίνεται πριν την σπορά. Ιδιαίτερα για τις κηπευτικές καλλιέργειες η δειγματοληψία πρέπει να γίνεται το φθινόπωρο ή το χειμώνα ή πριν τη φύτευση. Η δειγματοληψία πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε δύο έως τρία χρόνια.
Θέσεις δειγματοληψίας:
Η θέση δειγματοληψίας εξαρτάται από τον εδαφικό τύπο, το φυτό που θα καλλιεργηθεί και το ιστορικό της διαχείρισης του εδάφους.
Στην εικόνα 1 φαίνονται τρεις διαφορετικές περιοχές δειγματοληψίας (Α δενδρώδης καλλιέργεια, Β βοσκή, Γ κηπευτικά).
Εικόνα 1. Θέσεις δειγματοληψίας σε διάφορους τύπους καλλιέργειας (από Ferry and Murphy, 2013)
Πως συλλέγονται τα δείγματα:
Ορισμένοι κανόνες στον τρόπο συλλογής των δειγμάτων είναι:
► Η δειγματοληψία γίνεται στις θέσεις που φυτεύονται τα φυτά. Εάν χρησιμοποιούνται ανυψωμένες κλίνες, όπως στην περίπτωση των κηπευτικών καλλιεργειών, πρέπει τα δείγματα να παίρνονται από τις κλίνες και όχι από θέσεις μεταξύ αυτών.
► Πρέπει να αποφεύγονται ασυνήθεις περιοχές, στις οποίες οι συνθήκες είναι διαφορετικές από τον υπόλοιπο αγρό, όπως ζώνες λίπανσης, φράχτες, σωροί κοπριάς.
► Συλλέγονται 15-20 υποδείγματα εντός της θέσεως δειγματοληψίας, από τα οποία σχηματίζεται μετά από ανάμιξη τους. Σε ό,τι αφορά τις ακριβείς θέσεις λήψης των υποδειγμάτων τα συνήθη σχέδια δειγματοληψίας είναι η τυχαία δειγματοληψία και το σχέδιο ζικ-ζακ, τα οποία εφαρμόζονται σε ομοιόμορφους αγρούς, ή ομοιόμορφα τμήματα αυτών (Sabbe and Marx, 1987).
► Πρέπει να αποφεύγεται η μόλυνση των δειγμάτων με τη χρησιμοποίηση καθαρών δειγματοληπτών και δοχείων συλλογής και ανάμιξης των δειγμάτων.
► Τα δείγματα πρέπει να λαμβάνονται από το σωστό βάθος, το οποίο εξαρτάται κυρίως από την κινητικότητα των θρεπτικών και το βάθος στο οποίο εκτείνεται το μεγαλύτερο μέρος του ριζικού συστήματος των φυτών (ενεργό βάθος, Πίν. 1).
Πίνακας 1. Ενεργό βάθος ριζοστρώματος (effective rooting depth), cm γεωργικών καλλιεργειών (NRCS, 2013)
|
Καλλιέργεια |
Βάθος ριζοστρώματος, cm | Καλλιέργεια |
Βάθος ριζοστρώματος, cm |
|---|---|---|---|
| Μηδική | 130-200 | Αγγούρι | 50-65 |
| Σόργο | 65-100 | Μαρούλι | 15-50 |
| Σόγια | 65-80 | Καρότα | 50-65 |
| Μπιζέλι | 50-65 | Σέλινο | 65 |
| Φασόλια ξηρά | 50-65 | Φράουλες | 100-130 |
| Φασόλια χλωρά | 50-65 | Σπαράγγι | 200 |
| Σιτάρι | 80-110 | Καρπούζι | 65-100 |
| Κριθάρι | 100-115 | Αγκινάρα | 65-100 |
| Καλαμπόκι | 60-100 | Μηλιά | 80-130 |
| Βαμβάκι | 60-200 | Αμυγδαλιά | 65-130 |
| Καπνός | 65-130 | Βερικοκιά | 65-150 |
| Ζαχαρότευτλα | 50-80 | Αχλαδιά | 65-130 |
| Πατάτες | 65-100 | Ροδακινιά | 65-130 |
| Τομάτες | 65-130 | Μπανάνα | 30-65 |
| Μελιτζάνες | 80 | Δαμασκηνιά | 80-130 |
| Κουνουπίδι | 65 | Κερασιά | 80-130 |
| Λάχανο | 65 | Συκιά | 100 |
| Μπρόκολο | 65 | Καρυδιά | 180-256 |
| Πιπεριές | 65-100 | Ελιά | 65-130 |
| Κρεμμύδι | 30 | Εσπεριδοειδή | 65-130 |
| Ραδίκια | 30 | Αβοκάντο | 65-100 |
| Κολοκύθι | 65-100 | Αμπέλι | 50-100 |
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ
Οι ιδιότητες του εδάφους που πρέπει να γνωρίζουμε προκειμένου να διαμορφώσουμε πρόταση λίπανσης είναι:
► Φυσικές-μορφολογικές:
βάθος εδάφους, χρώμα, κοκομετρική σύσταση, δομή, ύπαρξη εδαφικών οριζόντων ή στρώσεων, στράγγιση του εδάφους και αφθονία ριζών.
Οι ιδιότητες αυτές μετρούνται γρήγορα επί τόπου στον αγρό και περιέχονται στους εδαφολογικούς χάρτες της περιοχής, που διαθέτουν οι αρμόδιες υπηρεσίες.
► Χημικές:
Αντίδραση (pH), περιεκτικότητα σε ελεύθερο ανθρακικό ασβέστιο και οργανική ουσία και περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία.
Τα φυτά απορροφούν τα θρεπτικά στοιχεία με τις ρίζες τους από το εδαφικό διάλυμα, στο οποίο οι διαθέσιμες μορφές τους βρίσκονται σε δυναμική ισορροπία με την ανόργανη και την οργανική φάση και τη μικροβιακή βιομάζα. Οι αρχές εκχύλισης των διαθέσιμων μορφών των θρεπτικών στοιχείων, στις οποίες βασίζονται οι μέθοδοι προσδιορισμού αυτών είναι η διάλυση (dissolution), η εκρόφηση (desorption), η ανταλλαγή ιόντων (exchange) και η συμπλοκοποίηση (complexation). Οι διαθέσιμες μορφές των θρεπτικών και συνηθέστερες μέθοδοι προσδιορισμού τους φαίνονται στον Πίν. 2.
Πίνακας 2. Διαθέσιμες μορφές θρεπτικών και μέθοδοι εκχύλισης
| Θρεπτικό | Μορφές διαθέσιμες στα φυτά | Μέθοδος εκχύλισης* |
|---|---|---|
| Κατιόντα (+): | ||
| Αμμωνιακό Άζωτο | NH4+ | 2M KCl |
| Κάλιο | K+ | I N NH4OAc (pH 7.0) |
| Ασβέστιο | Ca2+ | I N NH4OAc (pH 7.0) |
| Μαγνήσιο | Mag2+ | I N NH4OAc (pH 7.0) |
| Μαγγάνιο | Mn2+ | DTPA (pH 7.3) |
| Χαλκός | Cu2+ | DTPA (pH 7.3) |
| Ψευδάργυρος | Zn2+ | DTPA (pH 7.3) |
| Ανιόντα (–): | ||
| Νιτρικό άζωτο | NO3- | 2M KCl |
| Φωσφόρος | H2PO4- και HPO42- | Olsen, Bray1 |
| Θείο | SO42- | 1N NH4OAc (pH 7.0) |
| Βόριο | H3BO3 και H2BO2- | Ζέον 0.01M CaCl2 |
| Μολυβδαίνιο | HMoO4- και MoO42- | I N NH4OAc (pH 7.0) |
| Χλώριο | Cl- | Νερό (1:1 soil:water) |
*(Page et al., 1982)
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της ανάλυσης του εδάφους γίνεται στη βάση μιας από τις δύο προσεγγίσεις, δηλαδή της επάρκειας για την καλλιέργεια (Α), η οποία αποδεικνύεται από την πιθανή αντίδραση στην προσθήκη λιπασμάτων ή στη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους στο διηνεκές σε ένα αποδεκτό επίπεδο (Β). Με αυτή την έννοια τα αποτελέσματα των αναλύσεων μπορούν κατηγοριοποιηθούν ως εξής (Hornek et al., 2013):
| Χαρακτηρισμός | Πιθανότητα αντίδρασης στη λίπανση | Προσθήκη λιπάσματος | |
|---|---|---|---|
| Τιμής ανάλυσης | Προσέγγιση Α | Προσέγγιση B | |
| Χαμηλή | Ναι | Ναι | Ναι |
| Μέση | Πιθανή | Ναι/όχι | Ναι |
| Υψηλή | Όχι | Όχι | Ναι/όχι |
| Πολύ υψηλή | Όχι | Όχι | Όχι |
Στα επόμενα παρουσιάζονται γενικές οδηγίες για την αξιολόγηση αποτελεσμάτων εδαφικών αναλύσεων για ορισμένες καλλιέργειες χωρίς να προτείνονται ως μοναδικές. Όπου υπάρχουν οδηγίες για λίπανση που βασίζονται σε ερευνητικές εργασίες με συγκεκριμένες καλλιέργειες πρέπει να χρησιμοποιούνται.
Μακροστοιχεία
Αμμωνιακό άζωτο (ΝΗ4-Ν)
Η μορφή αυτή Ν δεν συσσωρεύεται στο έδαφος δεδομένου ότι υπό κατάλληλες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας μετατρέπεται σε νιτρικό άζωτο. Συνήθεις τιμές συγκεντρώσεων ΝΗ4-Ν στα εδάφη είναι 2-10. Τιμές μεγαλύτερες των 10 ppm βρίσκονται σε ψυχρά ή πολύ υγρά εδάφη ή σε εδάφη με υψηλό pH, στα οποία έχει πρόσφατα προστεθεί αζωτούχο λίπασμα. Έτσι ο προσδιορισμός του ΝΗ4-Ν στα εδάφη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια στη διαμόρφωση λιπαντικής πρότασης.
Νιτρικό άζωτο (ΝΟ3-Ν)
Η συγκέντρωση του ΝΟ3-Ν, το οποίο ως γνωστόν δεν προσροφάτε από το έδαφος και ακολουθεί την πορεία του νερού εντός του εδαφικού προφίλ, κανονικά πρέπει να προσδιορίζεται σε ολόκληρο το βάθος του ενεργού βάθους των καλλιεργειών (Πίν. 1) και να συνεκτιμάται στην ποσότητα Του Ν που θα εφαρμοσθεί. Στις ξηρές και ημίξηρες περιοχές το ΝΟ3-Ν προσδιορίζεται συνήθως σε ένα βάθος 60 – 150 cm.
Ολικό άζωτο
Το ολικό Ν δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα ως δείκτης διαθέσιμου Ν δεδομένου ότι για να χρησιμοποιηθεί από τα φυτά πρέπει πρώτα να μετατραπεί σε αμμωνιακό και νιτρικό Ν. Από τις υπάρχουσες ποσότητες ολικού Ν στα εδάφη ένα ποσοστό 1-4% θεωρείται ότι μετατρέπεται σε διαθέσιμο για τα φυτά (Hornek et al., 2013). Με αυτή την παραδοχή μπορεί να συνυπολογισθεί στη διαμόρφωση της λιπαντικής πρότασης.
Φωσφόρος (Ρ)
Οι συνηθέστερα χρησιμοποιούμενες μέθοδοι για τον προσδιορισμό των διαθέσιμων μορφών του στοιχείου αυτού είναι η μέθοδος Bray1 που χρησιμοποιείται σε όξινα εδάφη και η μέθοδος Olsen που χρησιμοποιείται σε ασβεστούχα εδάφη και πολλές φορές σε όλα τα εδάφη. Οι μεθοδολογίες αυτές έχουν εκτενώς αξιολογηθεί για πολλές καλλιέργειες. Στον Πίνακα 3 δίνεται η αξιολόγηση των μεθόδων αυτών.
Πίνακας 3. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων αναλύσεως εδαφών σε Ρ (Hornek et al., 2013)
| Κατηγορία | Μέθοδος Bray 1, ppm | Μέθοδος Olsen, ppm |
|---|---|---|
| Χαμηλή | <20 | <10 |
| Μέση | 20-40 | 10-25 |
| Υψηλή | 40-100 | 25-50 |
| Πολύ υψηλή | >100 | >50 |
Κάλιο (Κ)
Η αξιολόγηση του εδαφικού Κ που προσδιορίζεται με τη μέθοδο του ουδέτερου οξικού αμμωνίου δίνεται στον Πίν. 4.
Πίνακας 4. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων αναλύσεως εδαφών σε Κ (Hornek et al., 2013)
| Κατηγορία | Μέθοδος οξικού αμμωνίου (pH 7.0) | |
|---|---|---|
| meq/100 g εδ. | ppm | |
| Χαμηλή | <0.4 | 150 |
| Μέση | 0.4-0.6 | 150-250 |
| Υψηλή | 0.6-2.0 | 250-800 |
| Πολύ υψηλή | >2.0 | >800 |
Ασβέστιο (Ca)
Ελλείψεις Ca συναντώνται μόνο σε πολύ όξινα εδάφη, τα οποία βελτιώνονται με την προσθήκη ασβεστούχων υλικών ή σε σερμπεντινικά εδάφη με πολύ υψηλή συγκέντρωση μαγνησίου. Για τους λόγους αυτούς ο προσδιορισμός του διαθέσιμου στα φυτά ασβεστίου δεν έχει αξία για διαμόρφωση πρότασης λίπανσης με Ca. Αντί αυτού στις ΗΠΑ χρησιμοποιείται ευρύτατα η έννοια του κορεσμού μe βασικά κατιόντα (Basic Cation Saturation Ratio, BCSR), προκειμένου να αξιολογηθεί η ανάγκη προσθήκης ασβεστίου στα εδάφη. Με βάση αυτή την προσέγγιση ένα έδαφος θεωρείται ότι η άριστη αναλογία κορεσμού με Ca είναι 65-85% (MacLean and Brown, 1984). Επομένως για την αξιολόγηση της συγκέντρωσης του ανταλλάξιμου Ca, που επιβάλλεται μόνο στα πολύ όξινα εδάφη, πρέπει ταυτόχρονα να προσδιορίζεται και η Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων (Ι.Α.Κ.) και στη συνέχεια να υπολογίζεται ο κορεσμός με Ca.
Μαγνήσιο (Mg)
Ελλείψεις Mg συναντώνται σε πολύ όξινα εδάφη και διορθώνονται με προσθήκη δολομιτικής ασβέστου ή θειικού καλιομαγνησίου (K2SO4.2MgSO4). O προσδιορισμός του διαθέσιμου στα φυτά Mg γίνεται με τη μέθοδο του ουδέτερου οξικού αμμωνίου, η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της οποίας δίνεται στον Πίν. 5.
Πίνακας 5. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων αναλύσεως εδαφών σε Mg (Hornek et al., 2013)
| Κατηγορία | Μέθοδος οξικού αμμωνίου (pH 7.0) | |
|---|---|---|
| meq/100 g εδ. | ppm | |
| Χαμηλή | <0.5 | <60 |
| Μέση | 0.5-2.5 | 60-300 |
| Υψηλή | >2.5 | >300 |
Θείο (S)
Ο προσδιορισμός των θειικών ιόντων (SO4-S), μορφή με την οποία το S προσλαμβάνεται από τα φυτά, έχει νόημα στις ξηρές περιοχές όπου τα θειικά δεν εκπλύνονται και συσσωρεύονται σε σημαντικές ποσότητες στα επιφανειακά στρώματα του εδάφους. Η αξιολόγηση των τιμών SO4-S δίνεται στο Πίν. 6.
Πίνακας 6. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων αναλύσεως εδαφών σε SO4-S (Hornek et al., 2013)
| Χαρακτηρισμός | Συγκέντρωση SO4-S, ppm |
|---|---|
| Πολύ χαμηλή | <2 |
| Χαμηλή | 2-5 |
| Μέση | 5-20 |
| Υψηλή | >20 |
Μικροστοιχεία
Βόριο (Β)
Το Β σε περιπτώσεις έλλειψης δημιουργεί χαρακτηριστικά συμπτώματα έλλειψης σε πολλά φυτά, όπως η ελιά, ενώ σε περιπτώσεις υψηλών συγκεντρώσεων καθίσταται τοξικό σε ευαίσθητες καλλιέργιες, όπως π.χ. η ακτινιδιά. Η πλέον αποδεκτή -παρά τις δυσκολίες και τα μειονεκτήματά της- μέθοδος προσδιορισμού του διαθέσιμου στα φυτά Β παραμένει μέχρι σήμερα η μέθοδος του ζέοντος ύδατος (0.01 MCaCl2). Μία αξιολόγηση της μεθόδου αυτής δίνεται στον Πίν. 7.
Πίνακας 7. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων αναλύσεως εδαφών σε Βόριο (Hornek et al., 2013)
| Χαρακτηρισμός | Συγκέντρωση Β, ppm |
|---|---|
| Πολύ χαμηλή | <0.2 |
| Χαμηλή | 0.2-0.5 |
| Μέση | 0.5-1.0 |
| Υψηλή | 1-2 |
| Υπερβολική | >2 |
Για την καλλιέργεια της ελιάς έχει βρεθεί ότι κρίσιμη συγκέντρωση στα εδάφη, κάτω από την οποία μπορεί να προκληθεί τροφοπενία Β είναι η τιμή 0.33 ppm, ενώ για την ακτινιδιά τιμές >0.51 προκαλούν τοξικότητα (Tsadilas and Barbayiannis, 2001)
Μεταλλικά μικροστοιχεία (Fe, Zn, Mn, Cu)
H πλέον αποδεκτή και με την καλύτερη θεωρητική βάση μέθοδος προσδιορισμού των διαθέσιμων μορφών των μεταλλικών θρεπτικών στοιχείων στα εδάφη είναι η μέθοδος της Diethylene-Triamine-Pentaacetic-Acid (DTPA) των Viets and Lindsay (1973). Οι κρίσιμες τιμές σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή για ευαίσθητες καλλιέργειες φαίνονται στον Πίν. 8.
Πίνακας 8. Κρίσιμες τιμές (ppm) εκχυλιζόμενων με τη μέθοδο DTPA μικροστοιχείων (Viets and Lindsay, 1973)
| Θρεπτικό | Τιμή έλλειψης | Οριακή τιμή | Τιμή επάρκειας |
|---|---|---|---|
| Σίδηρος | <2.5 | 2.5-4.5 | >4.5 |
| Ψευδάργυρος | <0.5 | 0.5-1.0 | >1.0 |
| Μαγγάνιο | <1.0 | - | >1.0 |
| Χαλκός | <0.2 | - | >0.2 |
Μολυβδαίνιο (Μο)
Οι μέθοδοι που έχουν ερευνηθεί για τον προσδιορισμό του διαθέσιμου Μο στα φυτά είναι το υδατοδιαλυτό και το εκχυλιζόμενο με διάλυμα I N NH4OAc (pH 7.0). Λόγω όμως του γεγονότος ότι πάρα πολλοί άλλοι παράγοντες πέραν της μεθόδου προσδιορισμού παίζουν σημαντικό ρόλο, η χρησιμότητα αυτού του7 προσδιορισμού παραμένει μέχρι τώρα περιορισμένη (Kubota and Cary, 1982).
Χλώριο (Cl)
O προσδιορισμός του Cl δεν είναι συνήθης και δεν υπάρχουν πολλά ερευνητικά δεδομένα για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Στον Πίν. 9 δίνεται η προτεινόμενη από τους Hornek et al., (2013) αξιολόγηση της ανάλυσης του εδαφικού χλωρίου που εκχυλίζεται με νερό.
Πίνακας 9. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων ανάλυσης του υδατοδιαλυτού Cl στα εδάφη (Hornek et al. 2013)
| Χαρακτηρισμός | Συγκέντρωση, ppm |
|---|---|
| Πολύ χαμηλή | 0-5 |
| Χαμηλή | 5-10 |
| Μέση | 10-20 |
| Υψηλή | 20-50 |
| Πολύ υψηλή | >50 |
Εδαφικό pH
To pH εκφράζει την οξύτητα του εδάφους. Είναι η πιο συνήθης μέτρηση που γίνεται στο έδαφος δεδομένου ότι επηρεάζει τη διαθεσιμότητα όλων των στοιχείων που είναι απαραίτητα ή τοξικά για την ανάπτυξη των φυτών. Μετράται σε αιώρημα νερού (σε διάφορες αναλογίες) ή CaCl2. Οι τιμές του pH κυμαίνονται στα εδάφη από 3.5 έως 10.5 και σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορούν βρεθούν και τιμές <3.5>10.5. Οι κατηγορίες pH στα εδάφη είναι οι ακόλουθες (Slattery et al., 2001) (Πίν. 10).
Πίνακας 10. Χαρακτηρισμός της οξύτητας των εδαφών με βάση το pH
| Τιμή pH | Χαρακτηρισμός | Τιμή pH | Χαρακτηρισμός |
|---|---|---|---|
| 3-4 | Πολύ ισχυρά όξινη | 7-8 | Ελαφρά αλκαλική |
| 4-5 | Ισχυρά όξινη | 8-9 | Μέση αλκαλική |
| 5-6 | Μέση όξινη | 9-10 | Ισχυρά αλκαλική |
| 6-7 | Ελαφρά όξινη | 10-11 | Πολύ ισχυρά αλκαλική |
Οι ιδιαίτερες προτιμήσεις των φυτών σε οξύτητα φαίνονται στον Πίν. 11.
Πίνακας 11. Προτιμήσεις καλλιεργειών σε pH (σε αιώρημα νερού) (Slattery et al., 2001)
| Καλλιέργεια | Χαμηλή | Οριακή | Άριστη | Υψηλή |
|---|---|---|---|---|
| Σιτάρι | 5.2-5.7 | - | >6.0 | - |
| Κριθή | 5.7 | - | >6.0 | - |
| Τριτικάλε | - | 4.8 | >5.2 | - |
| Ελαιοκράμβη (σε CaCl2) | - | 5.0 | - | - |
| Λούπινο | - | - | 5.2-6.0 | 7.2-7.8 |
| Βρώμη | - | 4.8 | >5.2 | - |
| Τριφύλλι | - | <5.2 | <5.4-6.5 | - |
| Μηδική | 4.8-4.9 | - | >5.2 | - |
| Αμπέλι | - | - | 6.0 | - |
| Εσπεριδοειδή (σε CaCl2) | <5.0 | - | - | - |
Διαλυτά άλατα
Η περιεκτικότητά τους σε άλατα των εδαφών μετράται μέσω της ηλεκτρικής αγωγιμότητας σε υδατικά αιωρήματα διαφόρων αναλογιών και διακρίνεται γενικά στις ακόλουθες κατηγορίες (Πίν. 12)
Πίνακας 12. Χαρακτηρισμός αλατότητας σε πάστα κορεσμού (Horneck et al., 2007)
| Χαρακτηρισμός | Ηλεκτρική αγωγιμότητα, mmhos/cm | Συγκέντρωση αλάτων, ppm | Καταλληλότητα για καλλιέργεια |
|---|---|---|---|
| Χαμηλή | <1.0 | <640 | Κατάλληλο |
| Μέση | 1.0-2.5 | 640-1.600 | Οριακό |
| Υψηλή | >2.5 | >1.600 | Ακατάλληλο για τις περισσότερες καλλιέργειες |
Οι ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς την αλατότητα ορισμένων καλλιεργειών φαίνονται στον Πίν. 13.
Πίνακας 13. Αναμενόμενη μείωση της απόδοσης ορισμένων καλλιεργειών λόγω της αλατότητας (Horneck et al., 2007)
| Είδος καλλιέργειας | Αναμενόμενη μείωση της απόδοσης, % | |||
|---|---|---|---|---|
| Καμία | 10 | 25 | 50 | |
| Ηλεκτρική αγωγιμότητα, mmhos/cm | ||||
| Κριθάρι | 8.0 | 10.0* | 13.0 | 18.0 |
| Σιτάρι | 6.0 | 7.4 | 9.5 | 13.0 |
| Ζαχαρότευτλα | 4.0 | 4.1 | 6.8 | 9.6 |
| Μηδική | 2.0 | 3.4 | 5.4 | 8.8 |
| Πατάτες | 1.7 | 2.5 | 3.8 | 5.9 |
| Καλαμπόκι | 1.7 | 2.5 | 3.8 | 5.9 |
| Κρεμμύδια | 1.2 | 1.8 | 2.8 | 4.3 |
| Φασόλια | 1.0 | 1.5 | 2.3 | 3.6 |
| Μηλιές, Αχλαδιές | 1.7 | 2.3 | 3.3 | 4.8 |
| Φράουλες | 1.0 | 1.3 | 1.8 | 2.5 |
| Αμπέλι | 1.5 | 2.5 | 4.1 | 6.7 |
| Αγγούρι | 2.5 | 3.3 | 4.4 | 6.3 |
| Μπρόκολο | 2.8 | 3.9 | 5.5 | 8.2 |
*Παράδειγμα: Με τιμή Ηλ. Αγωγιμότητας του εδάφους ίση με 10 mmhos/cm, αναμένεται μείωση της απόδοσης της κριθής ίση με 10%.
ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΔΑΦΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΩΝ
Όπως αναφέρθηκε στα προηγούμενα, τα αποτελέσματα της εδαφοανάλυσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να διαγνωστούν και διορθωθούν τροφοπενίες, να διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν θρεπτικές η μη θρεπτικές τοξικότητες, να εκτιμηθούν οι ανάγκες σε εδαφοβελτιωτικά και για να παρακολουθείται στο χρόνο η επίδραση της εφαρμογής λιπασμάτων και άλλων καλλιεργητικών πρακτικών.
Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εδαφοανάλυσης είναι απλή και εύκολη εάν υπάρχει συσχέτιση των τιμών της εδαφοανάλυσης και των αποδόσεων.
Σε αυτή την περίπτωση πριν την διαμόρφωση της πρότασης λίπανσης πρέπει να αποφασίσουμε ποια από τις δυο προσεγγίσεις, δηλαδή
►την προσέγγιση της επάρκειας για την καλλιέργεια ή
►την προσέγγιση της διατήρησης της γονιμότητας των εδαφών, θα υιοθετήσουμε.
Στην πρώτη περίπτωση ανάλογα με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και την κατάταξη σε κάποια κατηγορία (χαμηλή, μέση, υψηλή), από την οποία γνωρίζουμε την πιθανότητα αντίδρασης της καλλιέργειας στη λίπανση αποφασίζουμε το εάν θα συστήσουμε ή όχι προσθήκη λιπάσματος με βάση το είδος της καλλιέργειας και τον στόχο παραγωγής.
Τέτοιες οδηγίες υπάρχουν σε κάθε περιφέρεια στις αρμόδιες υπηρεσίες (Πρακτικά Λίπανσης).
Στη δεύτερη προσέγγιση συστήνουμε την εφαρμογή λιπάσματος ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν αναμένουμε αντίδραση της καλλιέργειας, δηλαδή και στις περιπτώσεις που η αξιολόγηση της ανάλυσης την κατέταξε στην κατηγορία «επαρκής ή υψηλή», σε ποσότητες τέτοιες που να αντικαθιστούν τις απομακρυνόμενες με τα προϊόντα ποσότητες θρεπτικών, ιδιαίτερα Ν, Ρ και Κ) (Olson et al., 1987).
Και οι δύο προσεγγίσεις δημιουργούν κινδύνους, οι οποίοι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν αποφασίζουμε για τη λίπανση. Η προσέγγιση της επάρκειας για την καλλιέργεια μπορεί να οδηγήσει σταδιακά στη μείωση της γονιμότητας των εδαφών και επακόλουθα της παραγωγικότητάς τους, ενώ η προσέγγιση της διατήρησης της γονιμότητας μπορεί να οδηγήσει σε περιβαλλοντική επιβάρυνση από την περίσσεια των θρεπτικών (κυρίως Ρ). Στις ΗΠΑ προτιμάται περισσότερο η προσέγγιση της επάρκειας της καλλιέργειας, ενώ σε άλλες χώρες, όπως η Αυστραλία όπου υπάρχουν άγονα υποβαθμισμένα εδάφη προτιμάται περισσότερο η προσέγγιση της διατήρησης και ενίσχυσης της γονιμότητας των εδαφών.
Συνήθως όμως η ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εδαφοανάλυσης δεν είναι τόσο απλή, διότι εκτός από τη συγκέντρωση των θρεπτικών στα εδάφη και πολλοί άλλοι παράγοντες επηρεάζουν την απόδοση των καλλιεργειών και το οικονομικό αποτέλεσμα, για το οποίο τελικά ενδιαφέρονται οι παραγωγοί.
Έτσι η λήψη μιας σωστής απόφασης για διαμόρφωση πρότασης λίπανσης πρέπει να λαμβάνει υπόψη της και άλλους παράγοντες αγρονομικούς και οικονομικούς, όπως:
► Την προβλεπόμενη αντίδραση στην προσθήκη θρεπτικών
► Το στόχο στην απόδοση της καλλιέργειας
► Την εκτίμηση των κλιματικών κινδύνων
► Την πιθανότητα πολλαπλών τροφοπενιών
► Το κόστος των λιπασμάτων
► Την ένταση των καλλιεργητικών πρακτικών και τη διάθεση ανάληψης οικονομικού ρίσκου
► Τις μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις των λιπασμάτων/εδαφοβελτιωτικών στη γονιμότητα του εδάφους
Η συνεκτίμηση όλων αυτών των παραγόντων δημιουργεί την ανάγκη σύνθετων ενεργειών και διαδικασιών, οι οποίες περιέχονται σε κατάλληλα μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί για το σκοπό αυτό. Ένα τέτοιο σύστημα υποστήριξης σε ό,τι αφορά τη λίπανση πρέπει να διαθέτει και να συνδυάζει τις πληροφορίες που φαίνονται στο σχήμα 1.
Σχήμα 1. Σχηματική απεικόνιση διαμόρφωσης πρότασης λίπανσης (προσαρμοσμένο από McLaughlin et al., 2001)
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ
Σε ένα περιβάλλον όπου ο οικονομικός παράγοντας παίζει το βασικότερο ρόλο στην υιοθέτηση αποφάσεων, η επιτυχία της εδαφοανάλυσης συνδέεται αναπόφευκτα με την εμπιστοσύνη που θα αναπτύξουν οι ενδιαφερόμενοι για την ανάλυση στην αναλυτική ακρίβεια και εκτίμηση των αποτελεσμάτων και τη ρεαλιστικότητα των της ερμηνείας αυτών. Έτσι οι πηγές λάθους θα πρέπει να ελαχιστοποιηθούν.
Σημειώνεται εδώ ότι μία από τις σημαντικότερες πηγές λάθους στην εδαφαοανάλυση εντοπίζεται στη δειγματοληψία.
Οι διαφαινόμενες σήμερα τάσεις στην εξέλιξη της εδαφοανάλυσης μπορούν να συνοψισθούν στην ανάπτυξη μεθόδων που χρησιμοποιούν πολλαπλά εκχυλιστικά, παρά τα μειονεκτήματα τους, η χρήση κατάλληλων ρητινών που προσομοιάζουν τη δράση των ριζών και αισθητήρες εδάφους που αναπτύσσονται στα πλαίσια της γεωργίας ακριβείας.
Όλες αυτές οι προσπάθειες πρέπει πρώτα να βαθμολογηθούν ώστε να οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ferry, M. and E. Murphy, 2013. A Guide to Collecting Soil Sampling for Farms and Gardens. Oregon State University Extension Service, EC 628, Revised 2013.
Hazelton, P. and B. Murphy. 2007. Interpreting Soil Test Results. CSIRO PUBLISHING pp. 169.
Horneck, D.A., D.M. Sulliva, J.S. Owen, and J.M. Hart. 2013. Soil Test Interpretation Guide. Oregon State Univ. EC 1478.
Horneck, D.A., J.W. Ellsworth, B.G. Hopkins, D.M. Sullivan, and R.G. Stevens. 2007. Managing Salt-affected Soils. Oregon State Univ. PNW 601-E.
Kubota, J. and E.E. Cary. 1982. Coblat, Molybdenum, and Selenium. In Page, A.L., R.H. Miller, and D.R. Keeney (Eds.). 1982. Methods of Soil Analysis, Part2 Chemical and Microbiological Properties, 2nd Edition. ASA, SSSA. Mad. WI. pp. 485-500.
McLaughlin, M.J., D.J. Reuter, and G.E. Rayment. 2001. Soil Teesting – Principles and Concepts. In Peverill, K.I., L.A. Sparrow, and D.J. Reuter (Eds.). 2001. Soil Analysis, an Interpretation Manual. CSIRO Publishing, Collingwood. pp. 1-21.
McLean, E.O. and J.R. Brown. 1984. Crop Response to Lime in the Midwestern Uinted Staes. In Fred Adams (ed.) Soil Acidity and Liming 2nd Edition. ASA, CSSA, SSSA, Mad. WI. pp. 267-303.
Natural Resources Conservation Service 2013. National Engineering Handbook, Ch. 11 “Sprinkler Irrigation, Section 15.
Olson, R.A., F.N. Anderson, K.D. Frank, P.H. Grabouski, G.W. Rehm, and C.A. Shapiro. 1987.
Soil Testing Interpretaions: Sufficiency vs. Build-up and Maintenance. In J.R. Brown (Ed.) Soil Testing: Sampling, Correlation, Calibration, and Interpretaion. SSSA Inc. Mad. WI. pp. 41-52.
Page, A.L., R.H. Miller, and D.R. Keeney (Eds.). 1982. Methods of Soil Analysis, Part2 Chemical and Microbiological Properties, 2nd Edition. ASA, SSSA. Mad. WI. pp. 1159.
Peverill, K.I., L.A. Sparrow, and D.J. Reuter (Eds.). 2001. Soil Analysis, an Interpretation Manual. CSIRO Publishing, Collingwood, AU. pp. 368.
Price, G. 2006. Australian Soil Fertility Manual. 3rd Edition. CSIRO PUBL., FIFA, pp. 168.
Westerman, R.L. (Ed.). 1990. Soil Test and Plant Analysis, 3rd Edition. SSSA, Inc, Mad. WI. pp. 784.
Sabbe, W.E. and D.B. Marx. 1987. Soil Sampling: Spatial and Temporal Variability. In J.R. Brown (Ed.) Soil Testing: Sampling, Correlation, Calibration, and Interpretation. SSSA, Mad. WI. pp. 1-14.
Slattery, W.J., M.K. Conyers, and R.L. Aitkern. 2001. Soil pH, Aluminum, Manganese and Lime Requirement. In Peverill, K.I., L.A. Sparrow, and D.J. Reuter (Eds.). 2001. Soil Analysis, an Interpretation Manual. CSIRO Publishing, Collingwood. pp. 103-128.
Tsadilas, C.D. and N. Barbayiannis. 2001. Testing Soils for Determining Fertilizer Needs of Horticultural Crops. In R. Dris, R. Niskanen, and S.M. Jain (eds.) Crop Management and Postharvest Handling of Horticultural Products –Vol. I – Quality Management Science Publishing Inc. Enfield, USA. pp. 13-36.
Viets (Jr), F.G. and W.L. Lindsay. 1973. Testing Soils for zinc, copper, manganese, and iron. In L.M. Walsh and J.D. Beaton (Eds.) Soil Testing and Plant Analysis SSSA, Inc. Mad. WI. pp. 153-172.
