Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε το 1989 μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, αρχικά στο πλαίσιο της δεκαετίας για τη Μείωση των Φυσικών Καταστροφών, και το 2009 καθορίστηκε ρητά η ημερομηνία 13 Οκτωβρίου για τη μόνιμη ετήσια παρατήρηση.

Στόχοι και Σημασία

Οι βασικοί στόχοι της ημέρας περιλαμβάνουν:

- Να προβληθεί η σημασία της πρόληψης και της διαχείρισης κινδύνων πριν συμβεί μία καταστροφή.

- Να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ κρατών, τοπικών φορέων και κοινοτήτων για τη μείωση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών.

- Να ενθαρρυνθούν επενδύσεις στην ανθεκτικότητα των υποδομών, στα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και στη διαχείριση κινδύνων.

- Να εμπλακούν οι νέες γενιές, η εκπαίδευση και η κοινότητα σε δράσεις που μειώνουν τις επιπτώσεις από καταστροφές.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι οι φυσικές καταστροφές, σεισμοί, πλημμύρες, τυφώνες, δασικές πυρκαγιές, ξηρασίες δεν προκαλούνται μόνο από τη φύση· οι επιπτώσεις τους καθορίζονται πολύ από το πόσο ευάλωτες είναι οι κοινωνίες, πόσο καλά προετοιμασμένες είναι οι υποδομές και πόσο ισχυρά τα συστήματα αντίδρασης.

Δράσεις και Παραδείγματα Καλών Πρακτικών

Υπάρχουν πολλές ενέργειες που μπορούν να πραγματοποιηθούν τόσο σε επίπεδο κρατών όσο και σε τοπικό/κοινοτικό επίπεδο: 

- Σχεδιασμός και ενίσχυση υποδομών που αντέχουν σε φυσικές καταστροφές: αντιπλημμυρικά έργα, ενίσχυση σεισμικής αντοχής κτιρίων, διαχείριση λεκάνης απορροής. 

- Δημιουργία και εφαρμογή συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης (π.χ. προειδοποιήσεις για πλημμύρες, τυφώνες). 

- Άσκηση σχεδίων εκκένωσης / εκπαίδευση πολιτών: προβολές προσομοιώσεων, εκπαιδευτικά προγράμματα. 

- Εκπαίδευση σχολείων και κοινοτήτων για τη διαχείριση κινδύνων και την κατάλληλη αντίδραση σε καταστροφές. 

- Συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ΜΚΟ και τοπικών φορέων για συντονισμό δράσεων. 

- Αυξημένη χρηματοδότηση για μέτρα πρόληψης, αντί να επικεντρώνουμε μόνο στην αποκατάσταση μετά τις καταστροφές.

Παράδειγμα: Το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας έχει στο παρελθόν εκδώσει δελτία τύπου για την Παγκόσμια Ημέρα, για παράδειγμα το 2010, όταν στο δελτίο τύπου υπογραμμιζόταν ότι η ημέρα έχει ως στόχο «τη μείωση των κινδύνων από φυσικές καταστροφές και τη συνεργασία λαών και κρατών».

Προκλήσεις και Μελλοντικές Προοπτικές

Κάποιες από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι: 

- Η κλιματική αλλαγή, που ενισχύει συχνότητα και ένταση ακραίων φαινομένων (π.χ. έντονες βροχοπτώσεις, ξηρασίες). 

- Η έλλειψη πόρων και επενδύσεων σε πρόληψη, ειδικά σε φτωχότερες περιοχές. 

- Η ανισότητα στην πρόσβαση σε συστήματα προειδοποίησης και υποστήριξη ανά περιοχή ή κοινωνική ομάδα. 

- Η ανάγκη να ενσωματωθούν οι επιπτώσεις των καταστροφών στην ανάπτυξη, στον σχεδιασμό πόλεων και στις πολιτικές υποδομών. 

- Η ανάπτυξη διαλειτουργικών συστημάτων τεχνολογίας και δεδομένων (π.χ. γεωχωρικά δεδομένα, παρακολούθηση, μοντέλα πρόβλεψης).

Η επόμενη δεκαετία θα είναι κρίσιμη για την επίτευξη των στόχων και τη σύνδεσή τους με τους  στόχους βιώσιμης ανάπτυξης.

Η Παγκόσμια Ημέρα για τη Μείωση των Φυσικών Καταστροφών δεν είναι απλώς μια ημερομηνία στο ημερολόγιο· είναι μια υπενθύμιση ότι μπορούμε να ενεργήσουμε, να σχεδιάσουμε και να μειώσουμε τις συνέπειες των καταστροφών. Κάθε μέρα που περνά, οι κοινωνίες γίνονται πιο ευάλωτες αν δεν ενισχύσουμε την ανθεκτικότητά μας.

Πηγές: 

1. United Nations. (n.d.). International Day for Disaster Risk Reduction – 13 October. United Nations. https://www.un.org/en/observances/disaster-reduction-day

2. Περιφέρεια Αττικής. (n.d.). 13 Οκτωβρίου: Διεθνής Ημέρα για τη Μείωση των Καταστροφών. https://www.patt.gov.gr/koinonia/politiki_prostasia/pp_anakoin/13-oktovriou-diethnis-imera-gia-ti-meiosi-ton-katastrofon

3. UNESCO. (2020, October 13). International Day for Disaster Risk Reduction 13 October 2020. https://www.unesco-floods.eu/international-day-for-disaster-risk-reduction-13-october-2020