Τα ακάρεα είναι μια πολύ μεγάλη ομάδα παρασίτων των οποίων η έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση, πριν αυτά ακόμη αρχίσουν να αναπαράγονται με ταχείς ρυθμούς, είναι ζωτικής και οικονομικής σημασίας για τις καλλιέργειες.

Τα ακάρεα σε ένα θερμοκήπιο είναι από τους εχθρούς οι οποίοι πραγματικά μπορούν να κατακτήσουν τα καλλιεργούμενα φυτά, εάν δεν αντιμετωπισθούν νωρίς και άμεσα. Πρόκειται για οργανισμούς με πολύ μικρό μέγεθος οι οποίοι δύσκολα γίνονται αντιληπτοί με γυμνό μάτι, με πιο αντιπροσωπευτικό άκαρι τον κοινό τετράνυχο, (Tetranychus urticae).

Tα ενήλικα άτομα είναι δύσκολο να γίνουν ορατά με γυμνό μάτι. Εκείνοι με καλή όραση μπορεί να είναι σε θέση να ανιχνεύσουν μικρές, ανοιχτοκίτρινες, πορτοκαλί, καφέ ή μαύρες κουκίδες στην κάτω πλευρά των μολυσμένων φύλλων και αργότερα τη δημιουργία λεπτών ιστών. Τα ενήλικα που μολύνουν μια νέα καλλιέργεια εναποθέτουν γρήγορα τα αυγά τους στο φύλλωμα.

Τα ακάρεα είναι ενεργά κάτω από ζεστές θερμοκρασίες, προτιμούν τις ξηρές συνθήκες περιβάλλοντος και μεταβαίνουν σε αδρανές στάδιο, όταν τα μήκη ημερών πέσουν κάτω από 12 ώρες, συνοδευόμενα από πτώση θερμοκρασιών ή έλλειψη πηγής τροφής. Είναι κοινά και ιδιαίτερα ενεργά σε εξωτερικούς χώρους υπό θερμές συνθήκες. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα διαχειμάζουν σε ρωγμές και σχισμές, σε φυτικά υπολείμματα ή στο έδαφος. Σε ένα ζεστό, προστατευμένο περιβάλλον καλλιέργειας, τα ακάρεα θα είναι ενεργά καθ 'όλη τη διάρκεια του έτους και δεν χρειάζεται να εισέλθουν σε αδρανή φάση.

Πώς εισέρχονται τα ακάρεα στο θερμοκήπιο;

Η επίθεση των ακάρεων σε μια θερμοκηπιακή καλλιέργεια ξεκινάει συνήθως από την ακούσια μεταφορά ενός μικρού αριθμού ακάρεων από άλλο φυτικό υλικό.

Τέτοια παραδείγματα θα μπορούσαν να είναι τα νέα μοσχεύματα που εισάγονται σε ένα θερμοκήπιο, ενώ μια στενή επιθεώρηση μπορεί να μην παρουσιάσει τα αρχικά σημάδια παρασίτων, είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν στα αρχικά στάδια και η παρουσία τους συχνά χάνεται.

Εάν τα ενήλικα έχουν ελεγχθεί στο φυτώριο, δεν μπορεί να παρατηρηθεί κανένα σημάδι φθοράς των φύλλων ή παλαιότερα ακάρεα. Εντούτοις, τα αυγά ακάρεων, τα οποία είναι δύσκολο να ελεγχθούν και σχεδόν αδύνατο να ανιχνευθούν, μπορούν ακόμα να βρίσκονται στο φύλλωμα, έτοιμα να εκκολαφθούν και να αρχίσουν μια νέα προσβολή.

Κάθε νέο φυτικό υλικό που εισάγεται στο θερμοκήπιο, θα πρέπει να υποστεί ένα είδος καραντίνας.

Αρχικά κρατώντας τα νέα φυτά σε μια περιοχή ξεχωριστή από την κύρια καλλιέργεια, επιτρέπεται η εμφάνιση οποιωνδήποτε παρασίτων και ασθενειών μέχρι το σημείο που μπορούν να ανιχνευθούν, εντοπιστούν και υποβληθούν σε επεξεργασία.

Αυτή η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τα παράσιτα και τις ασθένειες που αναπτύσσονται γρήγορα, ωστόσο, τα ακάρεα που αναπτύσσονται από αυγά μπορεί να χρειαστούν κάποιο χρόνο για να δείξουν συμπτώματα και απαιτείται προσεκτική επιθεώρηση με μεγεθυντικό φακό.

Τα ακάρεα είναι ο απόλυτος καταστροφέας των καλλιεργειών!

Μπορούν να ταξιδεύουν σε παπούτσια, ρουχισμό, δέρμα, μαλλιά, κατοικίδια ζώα, εξοπλισμό και εργαλεία, σε κομπόστ και οργανικά μέσα καλλιέργειας, σε σκόνη, σε συντρίμμια του εδάφους και μπορούν ακόμη να μεταφερθούν και από άλλα παράσιτα.

Συχνά οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες που έχουν επίμονα προβλήματα με την επανεμφάνιση ακάρεων έχουν μια εξωτερική πηγή των παρασίτων στη γύρω περιοχή.

Η πηγή μπορεί να είναι υπαίθριες καλλιέργειες ή διακοσμητικοί κήποι με είδη ιδιαίτερα ελκυστικά για τα ακάρεα.

Όταν οι εξωτερικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, εμφανίζονται μαζικές εκρήξεις πληθυσμού αυτών των παρασίτων. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα ακάρεα είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά και εύκολα προσβάλλουν νέες περιοχές, ιδιαίτερα αυτές που είναι προστατευμένες, ζεστές και στεγνές.

Τα ακάρεα μπορούν και ταξιδεύουν μέσω ρευμάτων αέρα , οπότε και οι αεραγωγοί των θερμοκηπίων αποτελούν εστίες μόλυνσης ακάρεων. Το φιλτράρισμα των αεραγωγών μπορεί να αποτρέψει αυτήν την κατάσταση.

Η επόμενη γραμμή άμυνας είναι ο τακτικός έλεγχος των φυτών και η γνώση ακριβώς των πρώτων σημείων εγκατάστασης του ακάρεος. Θα πρέπει να ελέγχονται στο στάδιο του σχηματισμού των πολύ λεπτών ιμάντων που είναι αδιαπέραστα στους ψεκασμούς των φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων και παρέχουν έναν χώρο προστασίας για τα αναπτυσσόμενα άτομα.

Πρώιμα σημάδια και συμπτώματα προσβολής από ακάρεα

Οι άπειροι καλλιεργητές συχνά χάνουν τα πρώτα, και μερικές φορές ακόμη και τα μεταγενέστερα στάδια μιας προσβολής από ακάρεα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα ενήλικα ακάρεα είναι μικροσκοπικά και συνήθως μη ορατά.

Τα φυτά ζημειώνονται βασικά με τη μύζηση των φυτικών χυμών από τα κύτταρα του μεσόφυλλου των φύλλων. Με τη μύζηση μειώνεται η χλωροφύλλη και το άζωτο των φύλλων και το φυτό καταπονείται.

Αρχικά, η άνω επιφάνεια των φύλλων γίνεται ανοιχτόχρωμη μουντή και παίρνει μία γκρίζα-μολυβί απόχρωση λόγω εισόδου αέρα στους ιστούς, ενώ η κάτω επιφάνεια καφετιάζει ελαφρώς.

Με τη πρόοδο της προσβολής μεγάλο μέρος και σύντομα ολόκληρη η κάτω επιφάνεια των φύλλων καλύπτεται από τον άφθονο μετάξινο ιστό του αραχνοειδούς οπότε τα φύλλα δείχνουν έντονα σκονισμένα, ενώ η φωτοσυνθετική ικανότητα τους μειώνεται σημαντικά.

Ακόμα και με μικρό πληθυσμό 3 π.χ. ατόμων ανά φύλλο να τρέφονται κοντά στο κεντρικό νεύρο στη κάτω επιφάνεια των φύλλων, σε αυτά καφετιάζουν-μελανιάζουν μεγάλες περιοχές του ελάσματος συνήθως με μορφή λωρίδων από το κεντρικό νεύρο προς τη περίμετρο (“transpiration burn”).

Αυτό το σύμπτωμα μπορεί να παρουσιασθεί και μετά που θα έχουμε σκοτώσει τους τετράνυχους που είχαν προσβάλει τα φύλλα, ιδιαίτερα σε ξηροθερμικές συνθήκες. Τα φύλλα γρήγορα παίρνουν καθολική καφετί-μπρούτζινη στιλπνή απόχρωση (“bronzing”), γίνονται εύθραυστα και τελικά πέφτουν πρόωρα. 

Γενικά σημαντική προσβολή και αποφύλλωση επηρεάζει αρνητικά τη παραγωγή του έτους τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά.

Μπορεί ακόμα να προσβληθούν και οι καρποί παρουσιάζοντας σκωριόχρωση, ενώ θα έχουν μικρότερο του κανονικού μέγεθος και βάρος, λιγότερο έντονο χρωματισμό και υποβαθμισμένα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά.

Σε σοβαρή προσβολή μπορεί έχουμε πρόωρη ωρίμανση ή και καρπόπτωση. Παράλληλα μειώνεται η ζωηρότητα και ο ρυθμός ανάπτυξης του ίδιου του φυτού.

Τρόποι καταπολέμησης

Καλλιεργητικά μέτρα:

► Αμειψισπορά

► Απομάκρυνση και καταστροφή ζιζανίων

► Τοποθέτηση ανεμοφρακτών

► Χρήση υγιών φυταρίων

► Άρδευση με σταγόνες

► Αύξηση απόστασης μεταξύ γραμμών φύτευσης

► Τακτικός έλεγχος καλλιέργειας για εντοπισμό πληθυσμών

Χημικά μέτρα:

► εφαρμογή των κατάλληλων και εγκεκριμένων ακαρεοκτόνων

Βιολογικά μέτρα:

► Phytoseiulus persimilis, Macrolophus caliginosus Amblyseius californicus, Beauveria basiana, Metarhizium anisopliae κ.α.

Η εμφάνιση των ακάρεων σε ένα θερμοκήπιο μπορεί να φαντάζει σαν μια τρομερή απειλή, αλλά ορισμένες γνώσεις του κύκλου ζωής και των μεθόδων μόλυνσης, καθώς και απλά μέτρα πρόληψης και αποτελεσματικά σκευάσματα καθιστούν αυτό το παρασίτο ελέγξιμο σε πολλές περιπτώσεις.

Η ανίχνευση και η έγκαιρη αναγνώριση, από τη στιγμή που τα πρώτα σημάδια βλάβης είναι ορατά, είναι απαραίτητα για τον επιτυχή έλεγχο.

Μια μεγάλη ποικιλία επιλογών ελέγχου, σε συνδυασμό με την προσεκτική εφαρμογή κατάλληλων ακαρεοκτόνων για την πρόληψη της αντοχής των παρασίτων, είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπισή τους.