1. Απορρόφηση (absorption)

Η απορρόφηση των ζιζανιοκτόνων από τα ζιζάνια γίνεται από τις ρίζες, τις κοτυληδόνες και τους μεταμορφωμένους βλαστούς (ριζώματα, στόλωνες, κόνδυλοι, βολβοί) όταν αυτά εφαρμόζονται στο έδαφος (προσπαρτικά ή προφυτρωτικά). Αντιθέτως, τα σημεία εισόδου των ζιζανιοκτόνων που εφαρμόζονται μεταφυτρωτικά (σε φυτρωμένα ζιζάνια) είναι τα φύλλα και οι βλαστοί. Σημαντική απορρόφηση από τις ρίζες των ζιζανίων έχουμε και όταν τα ζιζανιοκτόνα εφαρμόζονται μεταφυτρωτικά, αλλά μετακινούνται με τη βοήθεια του νερού στο βάθος όπου βρίσκεται το ριζικό σύστημα των ζιζανίων.

2. Μετακίνηση

Τα περισσότερα ζιζανιοκτόνα πρέπει να μετακινηθούν μέσα στα ζιζάνια προκειμένου να μεταφερθούν στα σημεία που εκδηλώνουν τη δράση τους.

Η μετακίνηση των ζιζανιοκτόνων μέσα στα φυτά γίνεται διά μέσου:

- των μη ζωντανών τμημάτων των κυττάρων (αγγεία, κυτταρικά τοιχώματα) που αποτελούν τον αποπλάστη (αποπλαστική μετακίνηση),

- των ζωντανών τμημάτων των κυττάρων (ηθμοί, κυτόπλασμα, μεμβράνες) που αποτελούν το συμπλάστη (συμπλαστική μετακίνηση).

Τι είναι αποπλαστική και συμπλαστική μετακίνηση;

Η μετατόπιση πραγματοποιείται μέσω δύο μηχανισμών: η μεταφορά από κύτταρο προς κύτταρο αναφέρεται ως «αποπλαστική κίνηση» και η μεταφορά μέσω των αγγειακών διαύλων αναφέρεται ως «συμπλαστική κίνηση».

3. Βιοχημικές και φυσιολογικές μεταβολές των ζιζανιοκτόνων στα φυτά

Η δράση ενός ζιζανιοκτόνου εκδηλώνεται μόνο στις περιπτώσεις που δεν υφίσταται τις διεργασίες της αδρανοποίησης, του μεταβολισμού ή της απέκκρισης, μετά την είσοδο και μετακίνηση του μέσα στο ζιζάνιο.

Τι εννοούμε με τον όρο αδρανοποίηση, μεταβολισμός & απέκκριση;

Η αδρανοποίηση έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία εκδήλωσης της δράσης του ζιζανιοκτόνου καθώς μεταφέρεται σε σημεία του ζιζανίου που το «ακινητοποιούν».

Ο μεταβολισμός είναι ουσιαστικά η διάσπαση των ζιζανιοκτόνων που πραγματοποιούνται μέσω χημικών ή ενζυμικών αντιδράσεων μέσα στα φυτά (καλλιεργούμενα ή ζιζάνια).

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μεγάλη ποσότητα του ζιζανιοκτόνου απεκκρίνεται από τις ρίζες των ζιζανίων προτού μετακινηθεί στις θέσεις όπου εκδηλώνει τη δράση του. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της συγκέντρωσης του ζιζανιοκτόνου στο ζιζάνιο και κατ’ επέκταση τη μη εκδήλωση της δράσης του.

4. Δράση (activity) και εκλεκτικότητα (selectivity) ζιζανιοκτόνων

Για την εκδήλωση της δράσης ενός ζιζανιοκτόνου απαιτούνται τέσσερα στάδια:

1. η προσκόλληση του ζιζανιοκτόνου στα φύλλα και το βλαστό των ζιζανίων,
2. η είσοδος μέσω της εφυμενίδας ή της ρίζας,
3. η μετακίνηση τις «θέσεις – δράσης»,
4. η βιολογική εκδήλωση της δράσης του ζιζανιοκτόνου.

Τα τρία πρώτα στάδια καθορίζουν τη ποσότητα του ζιζανιοκτόνου μέσα στο ζιζάνιο και κατά συνέπεια το μέγεθος της δράσης του. Το τέταρτο στάδιο καθορίζει το μέγεθος της ευαισθησίας του ζιζανίου στο ζιζανιοκτόνο.

Οι ίδιες διεργασίες (δλδ αδρανοποίηση, μεταβολισμός, απέκκριση) είναι υπεύθυνες για την εκδήλωση της αντοχής των καλλιεργούμενων φυτών (εκλεκτικότητα). Ειδικότερα, η περίπτωση όπου ένα καλλιεργούμενο φυτό δεν επηρεάζεται από το ζιζανιοκτόνο καλείται πραγματική εκλεκτικότητα, η εκδήλωση της προϋποθέτει την επαφή του ζιζανιοκτόνου με το καλλιεργούμενο φυτό. Βέβαια υπάρχουν οι περιπτώσεις που το καλλιεργούμενο φυτό δεν έρχεται σε επαφή με το ζιζανιοκτόνο, διότι η εφαρμογή του γίνεται πριν τη σπορά τότε μιλάμε για χρονική εκλεκτικότητα. Όταν επιδιώκεται η μη πραγματική εκλεκτικότητα, δηλαδή το ζιζανιοκτόνο έρθει σε επαφή με το καλλιεργούμενο φυτό (μεταφορά μέσω του ανέμου, έκπλυση λόγω βροχόπτωσης μετά την εφαρμογή) τότε χάνεται η εκλεκτικότητα και ζημιώνεται το καλλιεργούμενο φυτό. 

5. Συνδυασμένη δράση ζιζανιοκτόνων

Η ταυτόχρονη εφαρμογή δύο ή περισσότερων ζιζανιοκτόνων είναι συνήθως στη χημική αντιμετώπιση και αποσκοπεί:

- μείωση του κόστους

- αντιμετώπιση διαφορετικών ζιζάνιων

- βελτίωση αποτελεσματικότητας ζιζανιοκτόνων

- αποτροπή ανάπτυξης ανθεκτικότητας

Η ταυτόχρονη εφαρμογή επιτυγχάνεται:

1. με ανάμειξη των ζιζανιοκτόνων στο ίδιο σκεύασμα κατά τη τυποποίηση,

2. με ανάμειξη στο ίδιο δοχείο ψεκασμού,

3. εφαρμογή δύο ζιζανιοκτόνων στη καλλιέργεια σε διαφορετική χρονική στιγμή.

Η πρακτική αυτή έχει ως αποτέλεσμα, άλλοτε τη μείωση και άλλοτε την αύξηση της αποτελεσματικότητας των ζιζανιοκτόνων που αναμειγνύονται.

Πηγή: Σύγχρονη Ζιζανιολογία, Ιωάννης Βασιλάκογλου, Αθήνα 2008, Εκδόσεις Σταμούλη Α.Ε. Κεφ 3 Σελ: 112-152