Η διαδικασία της μηχανικής συγκομιδής περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια:

► Προπαρασκευή της καλλιέργειας για τη συγκομιδή.

Αυτό συνδυάζεται με τα χαρακτηριστικά της συγκομιδής και περιλαμβάνει την επιλογή της κατάλληλης ποικιλίας διαμόρφωσης του εδάφους, την χρησιμοποίηση διαφόρων χημικών ουσιών (π.χ. αποφύλλωση για βαμβάκι, καταστροφή υπέργειου τμήματος για πατάτα κ.λ.π.)

Όλες οι εργασίες από την πρωτογενή κατεργασία μέχρι τον προ της συγκομιδής χρόνο πρέπει να αποβλέπουν στη διευκόλυνση της συγκομιδής.

Οι μηχανές συγκομιδής είναι ευαίσθητες σε σκληρά αντικείμενα που εισέρχονται στους μηχανισμούς τους. Επομένως ιδιαίτερη επιμέλεια πρέπει να δίδεται στην απομάκρυνση ή αποφυγή εισόδου στο χωράφι μεγάλων πετρών ή μεταλλικών αντικειμένων.

► Διαδικασία διαχωρισμού του οικονομικά χρήσιμου τμήματος του φυτού από το υπόλοιπο φυτό ή από το χώμα.

Η κάθε καλλιέργεια παράγει κάποιο χρήσιμο προϊόν και κάποιο ή κάποια υποπροϊόντα χρήσιμα οπότε πρέπει και αυτά να συγκομίζονται ή άχρηστα οπότε θα παραμείνουν στο χωράφι.

Το χρήσιμο προϊόν μπορεί να είναι στο υπέργειο ή υπόγειο τμήμα του φυτού.

Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλα τα στοιχεία κατά τη διαδικασία του διαχωρισμού.

Στο σιτάρι έχουμε διαχωρισμό των σπόρων από το άχυρο, στα τεύτλα ή πατάτα διαχωρισμό από το έδαφος, στο βαμβάκι και στα φρούτα απλή απόληψη του προϊόντος, ενώ στα χορτοδοτικά παίρνουμε ολόκληρο το υπέργειο τμήμα.

Στην διαδικασία διαχωρισμού πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η φύση των υλικών όπως:

• η υγρασία τους που επηρεάζει τη ροή στα διάφορα συστήματα της μηχανής,

• το ειδικό βάρος,

• την ευαισθησία του προϊόντος σε χτυπήματα κ.λ.π.

► Επιλογή του χρόνου συγκομιδής και της θέσεως που θα γίνει.

Η επιλογή γίνεται σε συνάρτηση με τις καιρικές συνθήκες π.χ. ζαχαρότευτλα, συγκομιδή πριν από την υγρή περίοδο, βαμβάκι όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να αποφύγουμε βροχές.

Ένα τμήμα της συγκομιδής μπορεί να γίνει έξω από το χωράφι σε ειδικό μέρος π.χ. διαχωρισμός του νωπού αρακά από τα καρπόφυλλα κ.λ.π.

Μαζί με τη διαδικασία της συγκομιδής θα πρέπει να γίνει πρόβλεψη για τον τρόπο διαχείρισης τόσο των προϊόντων όσο και των υποπροϊόντων της κάθε καλλιέργειας.

Θα πρέπει να υπάρχουν τα κατάλληλα μέσα μεταφοράς ώστε το προϊόν από τη μηχανή συγκομιδής να μεταφέρεται στην αποθήκη του παραγωγού χωρίς καθυστερήσεις. 

Οποιαδήποτε καθυστέρηση στη μεταφορά ή στο άδειασμα των οχημάτων μεταφοράς στην αποθήκη ή στη βιομηχανία παραλαβής μπορεί να προκαλέσει σταμάτημα της μηχανής και καθυστέρηση στη συγκομιδή. 

Αυτή η καθυστέρηση μπορεί πολλές φορές να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στα οικονομικά στοιχεία της καλλιέργειας όπως για παράδειγμα μια βροχή μπορεί να καταστρέψει την ποιότητα του σκληρού σιταριού.

Η καθυστέρηση της λειτουργίας έχει σημαντικό οικονομικό κόστος.

Μια θεριζοαλωνιστική μηχανή κοστίζει σήμερα σχεδόν 200.000€. Τα να καθυστερεί η μηχανή γιατί δεν έχουμε τις πλατφόρμες που χρειαζόμαστε (που κοστίζουν λίγες χιλιάδες ευρώ) θα μειώσει την έκταση που θα συγκομίσει η μηχανή και αυτό θα έχει σημαντικό κόστος.

Επιπλέον θα πρέπει να υπάρχει ειδική πρόβλεψη για τη διαχείριση των υποπροϊόντων ή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας.

Άλλος χειρισμός θα πρέπει να γίνει στη συγκομιδή των τεύτλων όταν τα φύλλα και οι κορυφές θα χρησιμοποιηθούν για ζωοτροφή και άλλος όταν απλώς αφεθούν στο έδαφος. Το ίδιο πράγμα ισχύει με το άχυρο σιτηρών.

Εάν το άχυρο θα συγκεντρωθεί σε δέματα για χρήση κτηνοτροφική ή άλλη καλά είναι το άχυρο να αφήνεται σε σειρές πίσω από τη μηχανή. Αντίθετα αν το άχυρο πρόκειται να ενσωματωθεί στο χωράφι καλά είναι να θρυμματίζεται σε μικρότερα τεμάχια και να διανέμεται σε όλη την επιφάνεια του χωραφιού με προσθήκες στο πίσω μέρος της θεριζοαλωνιστικής ειδικών εξαρτημάτων.

Πολλές φορές το παραγόμενο προϊόν δεν μπορεί να αποθηκευτεί όπως είναι αλλά χρειάζεται μια πρώτη επεξεργασία. Για παράδειγμα στις περισσότερες περιπτώσεις το καλαμπόκι συγκομίζεται σε υγρασία που υπερβαίνει το ασφαλές όριο αποθήκευσης και χρειάζεται ξήρανση.

Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να προβλεφθούν οι κατάλληλες εγκαταστάσεις με το ανάλογο δυναμικό ώστε να μην σταματά η συγκομιδή.

Γράφει: Ο Φάνης Γέμτος - Γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας