Πώς όμως τελικά εξασφαλίζεται η παραπάνω συνθήκη;
• Εξασφαλίζοντας τη σωστή χρήση των φυτοφαρμάκων:
Ακριβώς όπως τα φάρμακα, έτσι και τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα υπόκεινται σε κανονισμούς και το κατά πόσο είναι ασφαλή εξετάζεται από ανεξάρτητες αρχές, πριν αυτά εφαρμοσθούν στις καλλιέργειες.
Οι αγρότες θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις ορθές γεωργικές πρακτικές ακολουθώντας τη βασική αρχή της χρήσης όσο το δυνατό λιγότερων φυτοπροστατευτικών προϊόντων και όπου αυτά είναι απολύτως απαραίτητα.
Η χρήση του οποιοδήποτε φυτοφαρμάκου θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο μετά την αξιολόγηση των κινδύνων από τη χρήση του καθώς και μετά τον έλεγχο των υπολειμμάτων τα οποία δε θα πρέπει να εγείρουν ανησυχίες για τη δημόσια υγεία.
Τα ενδεχόμενα υπολείμματα της χρήσης ενός φυτοφαρμάκου ορίζονται από τα μέγιστα επιτρεπτά όρια υπολειμμάτων, τα MRLs τα οποία αποτελούν και ένα σημαντικό εμπορικό πρότυπο. Τα MRLs επίσης επιβεβαιώνουν τη σωστή ή όχι χρήση των φυτοφαρμάκων.
Ο καθορισμός των ευρωπαϊκών, κοινοτικών MRLs ορίζεται από μια ανεξάρτητη ευρωπαϊκή επιτροπή μέσω μιας κανονιστικής διαδικασίας.
• Υπέρβαση των μεγίστων επιτρεπτών ορίων υπολειμμάτων:
Η υπέρβαση των ανώτατων επιτρεπτών ορίων υπολειμμάτων δε σημαίνει απαραίτητα κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία. Ωστόσο, συνήθως υποδεικνύει ότι ένα φυτοφάρμακο έχει χρησιμοποιηθεί εσφαλμένα. Τρόφιμα που περιέχουν υπολείμματα ανώτερα των επιτρεπτών δεν μπορούν να διατεθούν στην αγορά.
Στην περίπτωση που ένας παραγωγός εφαρμόζει ένα φυτοπροστατευτικό προϊόν βάσει ετικέτας και ορθών γεωργικών πρακτικών, λογικά τα υπολείμματα του προϊόντος μετά τη συγκομιδή δε θα υπερβαίνουν τα μέγιστα επιτρεπτά όρια που έχουν καθοριστεί από την εκάστοτε χώρα.
Ωστόσο, από τη στιγμή που τα MRLs δεν είναι εναρμονισμένα παγκοσμίως, υπερβάσεις μπορούν να υπάρξουν σε παγκόσμιο επίπεδο όταν τα προϊόντα πρόκειται να εξαχθούν σε μια άλλη χώρα με χαμηλότερα όρια.
• Ανοχές στις τιμές των υπολειμμάτων κατά τις εισαγωγές προϊόντων:
Για να ξεπεραστεί το πρόβλημα μη εναρμόνισης των ορίων των υπολειμμάτων, υπάρχουν ανοχές στα όρια των εισαγόμενων προϊόντων για τη διευκόλυνση του διεθνούς εμπορίου.
• Γιατί όμως τελικά υπάρχουν οι υπερβάσεις των MRLs;
- Το φυτοπροστατευτικό προϊόν δε χρησιμοποιήθηκε σύμφωνα με την ετικέτα.
- Χρήση παράνομου φυτοφαρμάκου.
- Μόλυνση περιβάλλοντος.
- Αλλαγή των ορίων MRLs
- Κατά λάθος μεταφορά σταγονιδίων από γειτονικές καλλιέργειες
- Μόλυνση προϊόντος κατά την αποθήκευση
- Μη ευνοϊκές καιρικές συνθήκες με αποτέλεσμα τη μεταβολή των υπολειμμάτων
- Παρουσία φυσικών ουσιών παρόμοιας δράσης με αυτή των δραστικών ουσιών των φυτοφαρμάκων
• Σωστή χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων. ΠΩΣ;
- Συστηματική παρατήρηση των καλλιεργειών για έγκαιρη ανίχνευση του προβλήματος
- Εφαρμογή του σκευάσματος βάσει ετικέτας
- Συμβουλή γεωπόνου
- Μη χρήση ληγμένων φυτοπροστατευτικών προϊόντων
- Τήρηση του ορισμένου μεσοδιαστήματος εφαρμογών
- Τήρηση του τελευταίας ημερομηνίας επέμβασης πριν τη συγκομιδή (PHI)
- Μη είσοδος στην καλλιέργεια αμέσως μετά την εφαρμογή του σκευάσματος
- Τήρηση ημερολογίου αγρού.
• Τελικά τι επηρεάζει τα επίπεδα των υπολειμμάτων;
- Η δραστική ουσία του φυτοπροστατευτικού προϊόντος. Όλα τα σκευάσματα υποβαθμίζονται με την πάροδο του χρόνου οπότε και η «συμπεριφορά» τους αλλάζει
- Οι τοπικές καιρικές συνθήκες (ώρες ηλιακού φωτός, θερμοκρασία και βροχόπτωση) αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν τα φυτοφάρμακα.
- Το χρονικό διάστημα μεταξύ τελευταίας εφαρμογής του σκευάσματος και χρόνου συγκομιδής. Όσο περισσότερος χρόνος μεσολαβεί, τόσο περισσότερο αποικοδομείται η δραστική ουσία του φυτοφαρμάκου, οπότε και τα υπολείμματα έχουν χαμηλότερα επίπεδα.
- Κατάσταση της υγείας της καλλιέργειας. Υψηλότερα υπολείμματα είναι πιθανό να εντοπισθούν εάν η καλλιέργεια δεν αναπτύσσεται σωστά λόγω άλλων προβλημάτων (π.χ. ξηρασία).
Εν κατακλείδι, η ύπαρξη των υπολειμμάτων στα προϊόντα δεν είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα των φυτοπροστατευτικών προϊόντων αλλά μάλλον το αποτέλεσμα των λάθος και απερίσκεπτων ανθρώπινων χειρισμών και ενεργειών. Ο παραγωγός θα πρέπει να συμμορφώνεται με την ετικέτα του προϊόντος, να μην ενεργεί κατά βούληση και να συμβουλεύεται τους αρμοδίους.
