Στην Ελλάδα καλλιεργούνται κυρίως:

✔ Το σκληρό σιτάρι (Τriticum durum), με ευρεία χρήση στη βιομηχανία ζυμαρικών και το μαλακό σιτάρι (Triticum aestivum), στην αρτοποιία και την ζαχαροπλαστική.

✔ Το κριθάρι στην ζυθοποιεία και σε μικρότερη κλίμακα, η σίκαλη και το τριτικάλε.

✔ Τα υποπροϊόντα από την κατεργασία, αποτελούν πρώτη ύλη υψηλής θρεπτικής αξίας για ζωοτροφές.

Οι μυκητολογικές ασθένειες διαδραματίζουν ρυθμιστικό ρόλο στην καλλιέργεια του σιταριού, προκαλώντας μείωση της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας του φυτού.

Ως αποτέλεσμα έχουμε την ποσοτική και ποιοτική υποβάθμιση του προϊόντος και την παράλληλη σύνθεση μυκοτοξινών.

Μυκοτοξίνες

Είναι τοξικοί, δευτερογενείς μεταβολίτες, χαμηλού μοριακού βάρους που παράγονται από διάφορους μύκητες του γένους: Aspergillus (Aflatoxin), Fusarium (Flumonisin), Penicillium (Ochratoxin).

Έχουν ιδιαίτερη επιζήμια δράση σε άνθρωπο και ζώα.

Υπολογίζεται ότι σε παγκόσμιο επίπεδο ~25% ετησίως των καλλιεργειών, μολύνονται από μυκοτοξίνες. (FAO=Food and Agriculture Organization).

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο μας απασχολούν, οι μυκητολογικές προσβολές στην καλλιέργεια του σιταριού.

Το φαινόμενο αυτό αποκτά επιδημικό χαρακτήρα στην ευρύτερη περιοχή της Σκύδρας.

Παρουσιάζονται με τη μορφή καστανών ή κίτρινων κηλίδων, οι οποίες σταδιακά φτάνουν να καταστρέψουν σχεδόν ολόκληρη την καλλιέργεια.

Τα προσβεβλημένα φυτά αδελφώνουν λιγότερο και σχηματίζουν λιγότερους σπόρους ανά στάχυ, οι οποίοι είναι μικρότεροι σε μέγεθος και υποβαθμισμένοι σε διατροφική αξία.

Τρία είναι τα σπουδαιότερα είδη παθογόνων μυκήτων, που προσβάλλουν την καλλιέργεια σιτηρών.

photo 1: Ελμινθοσπορίωση 

photo 2: Σεπτορίωση 

photo 3: Παρασιτικό πλάγιασμα 

Είναι απαραίτητο να γίνονται επισκέψεις στα κτήματα και να διασχίζονται προς όλες τις κατευθύνσεις.

Πολλές φορές, οι προσβολές δεν γίνονται έγκαιρα αντιληπτές, καθώς ξεκινούν από τα κάτω φύλλα του νεαρού φυτού. Έτσι, ένας αγρός “μοιάζει υγιής”, όταν τον κοιτάς μόνο μακροσκοπικά.

Όταν οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξη των μυκήτων (υψηλή σχετική υγρασία σε συνδυασμό με χαμηλή θερμοκρασία), τότε κρίνεται απαραίτητος ο ψεκασμός με κάποιο κατάλληλο φυτοπροστατευτικό προϊόν.

Η εφαρμογή μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με την χρήση των ζιζανιοκτόνων, η οποία πραγματοποιείται στο στάδιο έναρξης της επιμήκυνσης του στελέχους, αποφεύγοντας έτσι τον διπλό ψεκασμό.

Η ζιζανιοκτονία κρίνεται απαραίτητη για την καταπολέμηση της αγριοπαπαρούνας (papavero commune), αγριοβίκου (Vicia sativa), καπνόχορτου (Fumaria officinalis).

Στόχος είναι να διατηρηθεί σε υγιή κατάσταση το «φύλλο σημαία», δηλαδή το φύλλο που βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον στάχυ, υπεύθυνο σε ποσοστό 70% για το γέμισμα του καρπού.

Ενδεδειγμένα μυκητοκτόνα είναι αυτά της ομάδας των τριαζολών και των στρομπιλουρινών ή και μείγματα αυτών.

Καλλιεργητικά μέτρα που θα συμβάλουν στην μείωση της παθογένειας είναι τα εξής:

✔ Αμειψισπορά.

✔ Ενσωμάτωση ή κάψιμο των υπολειμμάτων καλαμιάς.

✔ Επιλογή ανθεκτικής πιστοποιημένης ποικιλίας.

✔ Επένδυση του σπόρου με κατάλληλο μυκητοκτόνο.

✔ Σπορά με πνευματική μηχανή.

Σκύδρα, Νοέμβριος 2017

Παναγιώτης Γ. ΞΑΦΑΚΟΣ
Ειδικός Δενδροκόμος ειδικευθείς στο Istituto Sperimentale di Frutticoltura a Verona in Italia

……………………………………………………

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Δρ.Μιχαήλ Χατζηδημόπουλο (Φυτοπαθολόγο), για τις πολύτιμες πληροφορίες που μου παρείχε για την πραγματοποίηση του άρθρου.

Βιβλιογραφία

Helminthosporium Lk.spp. .
G.Goidanich–Φυτοπαθολογία-Τόμος ΙΙI.σελ.529-545.

https://www.agro.basf.gr/agroportal/gr/ext/cereal_diseases/brochure.html

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B9%CF%84%CE%AC%CF%81%CE%B9
http://www.agronews.gr/files/1/ekdilwseis/tsitsigiannis.pdf
http://www.ypaithros.gr/astheneies-sitira-kairikes-sinthikes-eunoisan-tis-mikitologikes-prosvoles/
…………………………………………………………………………………………………………………………..
photo 1: https://www.agric.wa.gov.au/mycrop/diagnosing-yellow-spot-wheat
photo 2: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Septoria_tritici_1436029.jpg
photo 3: http://www.cropscience.bayer.no/Bayer-Agro-Services/Bayer-Agro-verktoy/Sykdommer/Straknekker.aspx
Εικόνα 1: https://ohioline.osu.edu/factsheet/plpath-cer-07