Περιγραφή-Βιολογικός κύκλος

Είναι πολύ μικρά αρθρόποδα, αραχνοειδή χαρακτηριζόμενα από την ύπαρξη 4 ζευγαριών ποδιών τόσο στις νύμφες όσο και στα ενήλικα τους, αντί των 3 που έχουν τα έντομα. Έχουν μικρό μέγεθος και συνήθως η προσβολή τους εντοπίζεται καθυστερημένα από τα συμπτώματα στα φύλλα. Τα ενήλικα μόλις που διακρίνονται με γυμνό μάτι, αν και πάντα χρειάζεται για επιβεβαίωση η συνδρομή μεγεθυντικού φακού.

Συμπτώματα-Ζημία

Ο τετράνυχος είναι ένα κοσμοπολίτικο, πολύ συχνό και εξαιρετικά πολυφάγο άκαρι (1054 ξενιστές), πολύ σημαντικός εχθρός όλων των κηπευτικών (ιδιαίτερα κολοκυνθοειδών, σολανωδών και ψυχανθών), της φράουλας και πολλών καλλωπιστικών όπως η τριανταφυλλιά, το χρυσάνθεμο κ.α., δημιουργεί συχνά πρόβλημα σε ποώδη μεγάλης καλλιέργειας περιλαμβανομένου του βαμβακιού, της μηδικής και του ηλίανθου και σε δενδρώδη φυτά, περιλαμβανομένων του αμπελιού, των εσπεριδοειδών και των Ροδωδών, (όλων των μηλοειδών και πυρηνοκάρπων, αλλά κυρίως στην αμυγδαλιά, στη δαμασκηνιά, στη κερασιά, στη βερικοκιά, στη ροδακινιά, στην αχλαδιά και στη μηλιά) στα οποία διαχειμάζει ή μεταναστεύει νωρίς το καλοκαίρι από ποώδη.

Ζημιώνει τα δένδρα βασικά με τη μύζηση των φυτικών χυμών από τα κύτταρα του μεσόφυλλου των φύλλων. Αρχικά η άνω επιφάνεια των φύλλων γίνεται ανοιχτόχρωμη μουντή και παίρνει μία γκρίζα-μολυβί απόχρωση λόγω εισόδου αέρα στους ιστούς, ενώ η κάτω επιφάνεια καφετιάζει ελαφρώς.

Με τη πρόοδο της προσβολής μεγάλο μέρος και σύντομα ολόκληρη η κάτω επιφάνεια των φύλλων καλύπτεται από τον άφθονο μετάξινο ιστό του αραχνοειδούς οπότε τα φύλλα δείχνουν έντονα σκονισμένα, ενώ η φωτοσυνθετική ικανότητα τους μειώνεται σημαντικά.

Ακόμα και με μικρό πληθυσμό 3 π.χ. ατόμων ανά φύλλο να τρέφονται κοντά στο κεντρικό νεύρο στη κάτω επιφάνεια των φύλλων, σε αυτά καφετιάζουν-μελανιάζουν μεγάλες περιοχές του ελάσματος συνήθως με μορφή λωρίδων από το κεντρικό νεύρο προς τη περίμετρο (“transpiration burn”).

Αυτό το σύμπτωμα μπορεί να παρουσιασθεί και μετά που θα έχουμε σκοτώσει τους τετράνυχους που είχαν προσβάλει τα φύλλα, ιδιαίτερα σε ξηροθερμικές συνθήκες. Τα φύλλα γρήγορα παίρνουν καθολική καφετί-μπρούτζινη στιλπνή απόχρωση (“bronzing”), γίνονται εύθραυστα και τελικά πέφτουν πρόωρα.

Το καφέτιασμα που προκαλεί στα φύλλα έχει πιο γκρίζα απόχρωση σε σχέση με αυτό του κόκκινου τετράνυχου. Αν έχουμε έντονη πρόωρη φυλλόπτωση το δένδρο μπορεί να ωθηθεί σε φθινοπωρινή άνθηση, γεγονός με αρνητική συνέπεια στη καρποφορία του επομένου έτους.

Γενικά σημαντική προσβολή και αποφύλλωση επηρεάζει αρνητικά τη παραγωγή του έτους τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, αλλά και του επομένου έτους. Μπορεί ακόμα να προσβληθούν και οι καρποί παρουσιάζοντας σκωριόχρωση, ενώ θα έχουν μικρότερο του κανονικού μέγεθος και βάρος, λιγότερο έντονο χρωματισμό και υποβαθμισμένα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Σε σοβαρή προσβολή μπορεί έχουμε πρόωρη ωρίμανση ή και καρπόπτωση. Παράλληλα μειώνεται η ζωηρότητα και ο ρυθμός ανάπτυξης του ίδιου του δένδρου.

Τρόποι καταπολέμησης

Κρίσιμα στάδια για καταπολέμηση: κυρίως τα ανήλικα στάδια, αλλά και τα ενήλικα και τα αυγά.

Κρίσιμη περίοδος αντιμετώπισης: Ιούνιος-Αύγουστος.

Παράλληλα με την εφαρμογή αποτελεσματικής στρατηγικής ψεκασμών κατά του τετρανύχου πρέπει και κατά των εντομολογικών εχθρών να επιλέγονται εντομοκτόνα εκλεκτικά ως προς τα ωφέλιμα ακάρεα και έντομα (ή να εφαρμόζονται με εκλεκτικό τρόπο π.χ. μόνο στις εστίες προσβολής), αφού όταν ζημιώνονται οι πληθυσμοί τους έχουμε έξαρση πληθυσμού του τετρανύχου.

Οι Γεωργικές Προειδοποιήσεις προτείνουν την αποφυγή συχνής χρήσης πυρεθρινοειδών, που δρώντας απωθητικά αυξάνουν τη διασπορά των τετρανύχων προς το εξωτερικό τμήμα της κόμης και αν και προσωρινά μειώνουν τη δραστηριότητα διατροφής και ωοτοκίας τους στη συνέχεια η γονιμότητα του τετράνυχου αυξάνεται όπως και η ζημίωση των δένδρων.

Επειδή ο τετράνυχος έχει μικρό βιολογικό κύκλο, πολλές γενιές και υψηλό ρυθμό πολλαπλασιασμού, αναπτύσσει εύκολα ανθεκτικότητα γι’ αυτό πρέπει να χρησιμοποιούνται κάθε φορά ακαρεοκτόνα διαφορετικού τρόπου δράσης σε εναλλαγή και σε μίγματα και να επιτυγχάνεται πλήρες λούσιμο του φυλλώματος και από τις 2 πλευρές των φύλλων.

Σημειώνεται ότι πληθυσμοί του είδους έχουν σε πολλές περιοχές ήδη αναπτύξει ανθεκτικότητα σε εγκεκριμένα ακαρεοκτόνα. Σε θερινή έξαρση πληθυσμού δύο διαδοχικοί ψεκασμοί με προνυμφοκτόνο σε κατάλληλο σχετικά μικρό μεσοδιάστημα θα εξασφαλίσουν έλεγχο και ανηλίκων σταδίων που δεν είχαν εκκολαφθεί κατά το προηγούμενο ψεκασμό.

Η επιλογή του κατάλληλου κάθε φορά ακαρεοκτόνου πρέπει να γίνεται μετά από παρατήρηση για διαπίστωση του σταδίου ανάπτυξης που κυριαρχεί σε μικτούς πληθυσμούς του τετρανύχου, αλλά όταν υπάρχουν μικτοί πληθυσμοί είναι καλύτερα όταν ακαρεοκτόνα που έχουν καλή δράση μόνο σε νεαρές κινητές μορφές ή μόνο σε αυγά συνδυάζονται με άλλα που έχουν καλή δράση σε ενήλικα.