Το νερό είναι ζωτικής σημασίας για τις οικολογικές λειτουργίες του εδάφους, αποτελώντας βασικό παράγοντα για την επιβίωση και ανάπτυξη των φυτών και άλλων οργανισμών. Το υγρασιακό καθεστώς του εδάφους, που συνδέεται άμεσα με τις κλιματικές συνθήκες, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την παραγωγικότητα των γεωργικών εκτάσεων. Παράλληλα, η κίνηση του νερού και των διαλυμένων ουσιών μέσω του εδάφους επηρεάζει την ποσότητα και την ποιότητα των υδάτινων αποθεμάτων μιας περιοχής.
Γιατί το εδαφικό νερό διαφέρει από το πόσιμο νερό;
Το εδαφικό νερό διαφέρει από το νερό που καταναλώνουμε καθημερινά για δύο βασικούς λόγους:
-
Περιέχει πλήθος οργανικών και ανόργανων ενώσεων που το καθιστούν μη κατάλληλο για πόση.
-
Ονομάζεται εδαφικό διάλυμα επειδή περιέχει θρεπτικά στοιχεία όπως ασβέστιο, κάλιο, άζωτο και φώσφορο, τα οποία μεταφέρονται στις ρίζες των φυτών, συμβάλλοντας στην ανάπτυξή τους.
Πώς έχουν πρόσβαση οι ρίζες στο νερό του εδάφους;
Η πρόσβαση των ριζών στη μεγάλη ποσότητα του εδαφικού νερού εξηγείται μέσω δύο βασικών φαινομένων:
-
Η τριχοειδής κίνηση του νερού μέσα στο έδαφος, που επιτρέπει στο νερό να κινείται προς τις ρίζες, ακόμα και σε ξηρές περιόδους.
-
Η ανάπτυξη των ριζών προς το υγρό έδαφος, δημιουργώντας συνεχώς νέες επαφές ρίζας-εδάφους ώστε να απορροφάται αποτελεσματικά το νερό.
Η τριχοειδής κίνηση είναι ιδιαίτερα σημαντική κατά τις θερμές και ξηρές περιόδους, καθώς οι ρίζες επεκτείνονται και διασφαλίζουν τη συνεχή απορρόφηση νερού, ενώ η κατανομή των ριζών στο έδαφος καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα του φυτού να αξιοποιεί την εδαφική υγρασία.
Πώς πραγματοποιείται η κίνηση και συγκράτηση του νερού στο έδαφος;
Η κατανόηση των αρχών που διέπουν την έλξη του νερού από τα εδαφικά σωματίδια μπορεί να συμβάλει στη βελτιστοποίηση της γεωργικής παραγωγής. Αν και η συμπεριφορά του εδαφικού νερού είναι περίπλοκη, βασίζεται σε απλές φυσικές αρχές:
-
Το νερό συγκρατείται μέσα στους εδαφικούς πόρους από δυνάμεις διαφορετικής έντασης, ανάλογα με την ποσότητα του νερού και το μέγεθος των πόρων.
-
Η έλξη μεταξύ των μορίων του νερού και των εδαφικών επιφανειών περιορίζει την ελεύθερη ροή του, σε αντίθεση με το πώς θα έρεε σε ένα ποτήρι.
Η μελέτη της συμπεριφοράς του νερού στο έδαφος είναι απαραίτητη για την κατανόηση των οικολογικών διεργασιών και τη διαχείριση των γεωργικών εκτάσεων. Το εδαφικό νερό δεν αποτελεί απλώς μέσο ενυδάτωσης για τα φυτά, αλλά φορέα θρεπτικών στοιχείων και παράγοντα που επηρεάζει την υγεία και τη βιωσιμότητα του οικοσυστήματος του εδάφους, αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι της γεωργικής παραγωγής και της οικολογικής ισορροπίας.
Πηγή: Εδαφολογία – η φύση και οι ιδιότητες των εδαφών Nyle C.Brady & Ray R. Weil , 2011, Αθήνα, Εκδόσεις Έμβρυο. Σελ: 23,212-215
