Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχει ολοένα και αυξανόμενη ανάγκη για μη χημική διαχείριση ζιζανίων λόγω:
► της ταχείας αύξησης της αντίστασης στα ζιζανιοκτόνα,
► της συρρίκνωσης αριθμού των ζιζανιοκτόνων λόγω της απόσυρσής τους από τις ρυθμιστικές αρχές και τις χημικές εταιρείες,
► της αυξανόμενης ανησυχίας των καταναλωτών σχετικά με τα ζιζανιοκτόνα και άλλα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα και το περιβάλλον,
► και τέλος της ανάπτυξης της βιολογικής γεωργίας, η οποία απαγορεύει τη χρήση ξενοβιοτικών υλικών ως εισροών στα γεωργικά συστήματα.
Από την πληθώρα των μη χημικών τεχνικών διαχείρισης ζιζανίων, μία είναι η πιο αποτελεσματική, αξιόπιστη, οικονομική και εύκολη στην υλοποίησή της, η μέθοδος της ψευδοσποράς ( false seedbeds/stale seedbeds ). Η ψευδοσπορά βασίζεται σε δεκαετίες πραγματικής εμπειρίας στον αγρό και όχι μόνο στην έρευνα, επομένως είναι αποδεδειγμένο ότι είναι ασφαλής για να τη χρησιμοποιούν όλοι οι αγρότες και οι καλλιεργητές. Και ενώ η μέθοδος της ψευδοσποράς πιθανόν να εφαρμόζεται εδώ και χιλιετίες, η σύγχρονη, επιστημονική κατανόηση της τράπεζας σπόρων ζιζανίων, της αδράνειας και της βλάστησης έχουν οδηγήσει σε σημαντική βελτίωση των τεχνικών, σε σημείο που μπορούν να ανταγωνίζονται τα ζιζανιοκτόνα.
Η εφαρμογή της ψευδοσποράς αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ευνοϊκού και λιγότερου ανταγωνιστικού περιβάλλοντος για την ομαλή πρώτη ανάπτυξη και εγκατάσταση της εκάστοτε καλλιέργειας. Η πυκνότητα των ζιζανίων είναι υψηλή κατά την πρώιμη φάση ανάπτυξης της καλλιέργειας που αποτελεί την πλέον κρίσιμη περίοδο ανταγωνισμού μεταξύ των ζιζανίων και των καλλιεργούμενων φυτών. Συνεπώς απαιτείται η υιοθέτηση νέων αγρονομικών πρακτικών που αποσκοπούν στην μείωση του φορτίου των ζιζανίων πριν από την σπορά ή την εμφάνιση της καλλιέργειας.
Παράγοντες που επηρεάζουν την βλάστηση των σπόρων των ζιζανίων
Με δεδομένο ότι η εφαρμογή της ψευδοσποράς προβλέπει την εμφάνιση των ζιζανίων στον αγρό και την ακόλουθη καταστροφή τους πριν τη σπορά της καλλιέργειας, μέρος της επιτυχίας της μεθόδου καθορίζεται από την δυνατότητα βλάστησης των σπόρων των ζιζανίων. Συνεπώς απαιτείται να υπάρχει η θεωρητική γνώση για τους παράγοντες εκείνους που επηρεάζουν την ικανότητα των σπόρων των ζιζανίων να βλαστάνουν και να εμφανίζονται καινούρια φυτά πάνω από την επιφάνεια του εδάφους.
Πρακτική εφαρμογή της ψευδοσποράς
Η ψευδοσπορά βασίζεται στην ακόλουθη τεχνική: προκαλεί τη βλάστηση των μη αδρανών σπόρων της επιφάνειας του εδάφους, οι οποίοι στη συνέχεια εξοντώνονται, χωρίς να φέρει στην επιφάνεια περισσότερους μη αδρανείς σπόρους από τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους. Είναι επί της ουσίας μια προσθήκη ενός σταδίου στις συνήθεις πρακτικές προετοιμασίας του εδάφους. Το έδαφος επεξεργάζεται και στη συνέχεια αντί να πραγματοποιηθεί αμέσως σπορά ή φύτευση, καθυστερεί προκειμένου να επιτρέψει στα ζιζάνια να βλαστήσουν.
Η ψευδοσπορά περιλαμβάνει την προετοιμασία του χωραφιού σύμφωνα με την συνηθισμένη εδαφοκατεργασία που ακολουθείται πριν από τη σπορά της εκάστοτε καλλιέργειας. Ωστόσο μετά την προετοιμασία της σποροκλίνης δεν ακολουθεί σπορά, αλλά αντί της σποράς ακολουθούν αρδεύσεις για ένα χρονικό διάστημα δεκαπέντε ημερών. Οι συνθήκες εδαφικής υγρασίας θα ευνοήσουν την βλάστηση των σπόρων των ζιζανίων. Τα νεοεμφανιζόμενα ζιζάνια καταστρέφονται είτε μηχανικά με επιφανειακή εδαφοκατεργασία μέχρι βάθους 10cm είτε με ειδικά φλόγιστρα.
Οι στόχοι της μεθόδου είναι:
► Να μειωθεί η εμφάνιση των ζιζανίων.
► Να αποφευχθεί ο πρώιμος ανταγωνισμός της καλλιέργειας εξαιτίας των ζιζανίων.
► Να μειωθεί η δυναμική της τράπεζας σπόρων των ζιζανίων.
Αφού ολοκληρωθεί η καταστροφή των ζιζανίων στην καλλιεργούμενη έκταση, ακολουθεί η σπορά της καλλιέργειας. Η κατεργασία του εδάφους ελέγχει τα ζιζάνια μέσω της καταστροφής των νεοεμφανιζόμενων φυτών. Διαμορφώνει έτσι μία έκταση καθαρή από ζιζάνια για ακόμη πιο αποτελεσματική δράση των ζιζανιοκτόνων, εάν χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν αργότερα.
Τα τρία σημεία που καθορίζουν την αποτελεσματικότητα της ψευδοσποράς είναι:
► Πρώτον ότι οι περισσότεροι σπόροι ζιζανίων ληθαργούν, αλλά μόλις από ένα μικρό ποσοστό 5-10% θα βρεθούν σε ευνοϊκές συνθήκες βλάστησης.
► Δεύτερον η εδαφοκατεργασία είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την πρόκληση της βλάστησης των σπόρων.
► Τρίτον και πλέον σημαντικό είναι το γεγονός είναι ότι τα περισσότερα είδη ζιζανίων εμφανίζονται στα πρώτα 5cm του εδάφους, καθώς το μέγεθος των σπόρων δεν τους επιτρέπουν να βλαστάνουν σε μεγαλύτερα βάθη.
ΠΗΓΕΣ
Γαζούλης, Ι. (2020). Οι επιδράσεις της τεχνικής της ψευδοσποράς στην πυκνότητα των ζιζανίων, στην ανάπτυξη και στις αποδόσεις καλλιέργειας βυνοποιήσιμου κριθαριού.
Παναγοπούλου, Μ. (2019). Επιδράσεις της καλλιεργητικής τεχνικής της ψευδοσποράς στην ανάπτυξη και στις αποδόσεις δυο ποικιλιών κριθαριού (Hordeum vulgare subsp disticum L.).
