Τα μούρα αποτελούν μία από τις πιο θρεπτικές καλλιέργειες υψηλής προστιθέμενης αξίας, αλλά παρουσιάζουν υψηλή ευαισθησία στη μετασυλλεκτική φθορά (post-harvesting), λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε υγρασία, των ευμετάβλητων βιοδραστικών συστατικών τους και της ευαισθησίας τους σε συγκεκριμένα παθογόνα στις θερμοκρασιακές διακυμάνσεις (Shah et al., 2023).
Το έργο αυτό χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση υπό την πρόσκληση MSCA-RISE-2020 - Research and Innovation Staff Exchange, όπου προάγεται η συνέργεια μεταξύ ερευνητικών φορέων και εταιρειών με την εκατέρωθεν μεταφορά τεχνογνωσίας, η οποία επιτυγχάνεται μέσω ενός εντατικού σχεδιασμού ανταλλαγής ερευνητών. Δεκατρείς συνεργάτες από 5 Ευρωπαϊκές χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους ώστε να φέρουν σε πέρας το τετραετές αυτό ερευνητικό πρόγραμμα ύψους 2.430.000 ευρώ υπό τον συντονισμό της εταιρείας λειτουργικών τροφίμων REZOS BRANDS A.E. στην Πάτρα.
Το έργο FRIETS στοχεύει στη δημιουργία μιας αειφόρου αξιακής αλυσίδας για τα μούρα, καλύπτοντας όλα τα στάδια από την καλλιέργεια έως τον τελικό καταναλωτή. Μέσω της ενσωμάτωσης πρακτικών γεωργίας ακριβείας, βιώσιμων τεχνολογιών αφυδάτωσης και βρώσιμων επικαλύψεων, επιδιώκει την παραγωγή καινοτόμων, φυσικών σνακ από μούρα, χωρίς προσθήκη ζάχαρης, αλατιού ή χημικών συντηρητικών. Το έργο ενσωματώνει επίσης αναλύσεις κύκλου ζωής και κοινωνικο-τεχνοοικονομικές αξιολογήσεις για την εξασφάλιση βιωσιμότητας σε όλα τα στάδια της παραγωγής.
Γεωργία ακριβείας
Mέσω καινοτόμων τεχνικών γεωργίας ακριβείας, της στρατηγικής διαχείρισης της καλλιέργειας που βοηθά στη λήψη ορθών αποφάσεων για την ικανοποίηση των αναγκών της εκάστοτε καλλιέργειας, επιτυγχάνεται η βελτίωση της αποδοτικότητας της χρήσης πόρων και της παραγωγικότητας προσυλλεκτικά (Fountas et al., 2025). Με τη χρήση γεωχωρικών δεδομένων και αισθητήρων, το έργο υποστηρίζει την βέλτιστη καλλιέργεια και επιτυγχάνεται η εξοικονόμηση νερού και λιπασμάτων. Παράλληλα, αναπτύσσονται έξυπνα εργαλεία που προτείνουν καλλιεργητικές πρακτικές ανάλογα με το μικροκλίμα και τις ανάγκες της καλλιέργειας.
Καινοτομία στη συντήρηση
Οσμωτική αφυδάτωση με φυσικούς παράγοντες και Βιοπροστασία με βρώσιμες επιστρώσεις από μικροάλγη.
Μια από τις βασικές τεχνικές που μελετώνται στο πλαίσιο του FRIETS είναι η οσμωτική αφυδάτωση, μια ήπια, ενεργειακά αποδοτική μέθοδος που στοχεύει στη μείωση της υγρασίας χωρίς να θυσιάζεται η γεύση ή τα θρεπτικά συστατικά. Με τη χρήση χυμού μήλου ως φυσικού ωσμωτικού παράγοντα προσφέρεται ένα καθαρό προφίλ συστατικών με βελτιωμένη διάρκεια ζωής (Mari et al., 2025). Παράλληλα, εξετάζεται η εφαρμογή βρώσιμων επικαλύψεων βασισμένων σε πολυσακχαρίτες και πρωτεΐνες που προέρχονται από τη μικροάλγη Chlorella vulgaris, όπου πέραν της μικροβιακής προστασίας, συμβάλλουν στη συντήρηση των αντιοξειδωτικών, στη μείωση απώλειας βάρους και στην οπτική και αισθητική ποιότητα των καρπών (Mari et al., 2024). Επιπλέον, είναι βιοδιασπώμενες και χαμηλής ενεργειακής απαίτησης, προωθώντας τη βιωσιμότητα και σε επίπεδο αγροτικής παραγωγής.
Περιβαλλοντική αποτίμηση με LCA
Τέλος, το έργο FRIETS, μέσω της Ανάλυση Κύκλου Ζωής (Life Cycle Analysis, LCA) ποσοτικοποιεί και αποτιμεί τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των τεχνικών καινοτόμων τεχνικών, συγκρίνοντας τες με τις συμβατικές. Παρότι η οσμωτική αφυδάτωση συνεπάγεται υψηλότερες εκπομπές CO₂, προσφέρει οικονομικά και ποιοτικά οφέλη, όπως μειωμένες απώλειες φρούτων, βελτιωμένη διαχείριση αποθεμάτων αλλά και δυνατότητα εξαγωγών με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Οι βρώσιμες επικαλύψεις, από την άλλη, παρουσιάζουν πολύ χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και είναι ιδανικές για τοπικές ή βιολογικές καλλιέργειες.
Το μέλλον της καινοτομίας στον αγροτικό τομέα της Ελλαδας.
Το FRIETS δεν είναι απλώς ένα ερευνητικό πρόγραμμα. Είναι μια πλατφόρμα συνεργασίας επιστημόνων, γεωπόνων και παραγωγών που στοχεύει στη μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο, αποδοτικό και ποιοτικό μοντέλο παραγωγής τροφίμων. Οι λύσεις που προσφέρει απαντούν άμεσα στις ανάγκες και της ελληνικής παραγωγής και μπορούν να δώσουν νέα ώθηση σε έναν τομέα με υψηλή προοπτική.
Η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει άμεσα τα αποτελέσματα του FRIETS για:
✔ Μείωση απωλειών μετασυλλεκτικά
✔ Βελτίωση θρεπτικής αξίας στην αγορά
✔ Επέκταση σε εξειδικευμένες αγορές (superfoods, βιολογικά προϊόντα)
✔ Ενίσχυση καθαρών ετικετών (clean label)
Πηγές:
1. Fountas, S., Aggelopoulou, K. and Gemtos, T.A., 2015. Precision agriculture: Crop management for improved productivity and reduced environmental impact or improved sustainability. Supply chain management for sustainable food networks, pp.41-65.
2. Mari, A., Kekes, T., Boukouvalas, C. and Krokida, M., 2025. Integrating Life Cycle Assessment in Innovative Berry Processing with Edible Coating and Osmotic Dehydration. Foods, 14(7), p.1167. Doi: 10.3390/foods14071167
3. Mari, A., Fafalis, C. and Krokida, M., 2024. Extension of Blueberry Shelf-Life with Edible Coatings from Chlorella Vulgaris. Chemical Engineering Transactions, 110, pp.79-84. Doi: 10.3303/CET24110014
4. Shah, H.M.S., Singh, Z., Kaur, J., Hasan, M.U., Woodward, A. and Afrifa‐Yamoah, E., 2023. Trends in maintaining postharvest freshness and quality of Rubus berries. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 22(6), pp.4600-4643. Doi: 10.1111/1541-4337.
Το παρόν έργο χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Ορίζοντας 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της συμφωνίας επιχορήγησης Marie Skłodowska-Curie αριθ. 101007783.
Τίτλος έργου: “Sustainable optimization of the value chain of added value fresh and dried berries through the integration of Precision Agriculture management strategies and innovative dehydration and edible coating”
Ακρωνύμιο: FRIETS
