Το νέο σύστημα βελτιστοποίησης των δολωματικών ψεκασμών κατά του δάκου της ελιάς με τη χρήση σύγχρονων τεχνικών αυτοματισμού δοκιμάστηκε με επιτυχία σε ελαιώνα 8.000 δέντρων στο Βασιλόπουλο Κολυμπαρίου του Δήμου Πλατανιά και τα αποτελέσματά του παρουσιάστηκαν στο 16ο Εντομολογικό Συνέδριο!

Πρόκειται για ένα σύγχρονο σύστημα παρακολούθησης της διαδικασίας της δακοκτονίας που εξασφαλίζει τη σωστή εκτέλεσή της, μειώνει την ανθρώπινη παρέμβαση και επιτυγχάνει αυξημένη προστασία του περιβάλλοντος καθώς αποκλείονται οι άσκοποι και ακατάλληλοι ψεκασμοί.

«Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα:

α) Για την παρακολούθηση του πληθυσμού του δάκου εντός αυτόνομων παγίδων Mc Phail,

β) ενός υποσυστήματος που επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο των ψεκασμών μαζί με την καταγραφή τους καθώς και

γ) ένα σύστημα διαδικτυακό που επιτρέπει την απομακρυσμένη παρακολούθηση και εποπτεία της όλης διαδικασίας.

Από την πορεία του πληθυσμού του δάκου εντός των παγίδων έως και την υλοποίηση των ψεκασμών όπως γίνεται με τον γεωργικό ελκυστήρα σε πραγματικό χρόνο» μας λέει ο κ. Γιώργος Φουσκιτάκης εμπνευστής της όλης προσπάθειας.

Μία προσπάθεια που στηρίχθηκε σε ηλεκτρονικούς, μηχανικούς, φυσικούς που έχουν αναλάβει το τεχνολογικό κομμάτι, αλλά και σε εντομολόγους και γεωπόνους για το αντίστοιχο κομμάτι.

Πώς λειτουργεί η δακοπαγίδα

Συνολικά τοποθετήθηκαν 8 παγίδες (μία παγίδα ανά 1.000 δέντρα στην περιοχή του Βασιλόπουλου). Η δακοπαγίδα είναι μία τροποποιημένη πλαστική παγίδα τύπου Mc Phail που απλά κρεμιέται στο δέντρο. Μέσα σ' αυτή υπάρχει μικροκάμερα με μπαταρία και κάρτα Sd για την αποθήκευση των δεδομένων, όπως επίσης και συσκευή κινητής τηλεφωνίας (GSM module) για τη μεταφορά όλων των δεδομένων σε πραγματικό χρόνο στον server. «Η κάμερα είναι πλήρως ελεγχόμενη και ρυθμιζόμενη από τον χρήστη, ώστε να φωτογραφίζει το εσωτερικό της παγίδας και τους δάκους που είναι σε αυτήν όποτε χρειάζεται. Kάθε λεπτό, κάθε 2 ώρες, κάθε 24 ώρες. Μπορείς να αυξήσεις τη συχνότητα που τραβάς φωτογραφίες από τον υπολογιστή σου. Οι φωτογραφίες αποστέλλονται στον server και εκεί καθισμένος στο γραφείο σου μπορείς να παρακολουθείς δεκάδες δακοπαγίδες σε πραγματικό χρόνο και να ξέρεις ανά πάσα στιγμή πόσα έντομα δάκου υπάρχουν και σε ποια σημεία» εξηγεί ο κ. Φουσκιτάκης.

Το ψέκασμα

Γνωρίζοντας τον αριθμό των δάκων στις παγίδες οι γεωπόνοι δίνουν την εντολή για την εκτέλεση ψεκασμών. Εκεί τίθεται σε λειτουργία το σύστημα ψεκασμών της ερευνητικής ομάδας του Τ.Ε.Ι.

Το σύστημα αυτό βασίζεται σε μία συμβατική ψεκαστική διάταξη γεωργικού ελκυστήρα. Αποτελείται από τη δεξαμενή αποθήκευσης υγρού, μία κατάλληλη ψεκαστική αντλία και το μπεκ ψεκασμών. Στη συνέχεια προστέθηκαν τα παρακάτω εξαρτήματα:

(α) Ενας μαγνητικός διακόπτης για την εκτέλεση κάθε μεμονωμένου ψεκασμού.

(β) Μία ηλεκτρο-μαγνητική βαλβίδα.

(γ) Ενας υψηλής ακρίβειας μετρητής ροής.

«Μ' αυτό το σύστημα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με ακρίβεια ποια πορεία ακολούθησε το συνεργείο ψεκάσματος, πού ψέκασε και τι ποσότητες έριξε. Υπάρχει μια ηλεκτρονική διάταξη που ελέγχει τον χρόνο διάρκειας ψεκασμού και ένας αισθητήρας ροής υψηλής ακρίβειας που ρυθμίζει ακριβώς τη διάρκεια και τη συνολική ψεκαζόμενη ποιότητα. Η σωστή ποσότητα για τον δολωματικό ψεκασμό είναι 300 κυβ. εκατοστά για το δέντρο. Κάθε φορά που ο ψεκαστής πατά τη σκανδάλη του ψεκαστικού ενεργοποιείται η ηλεκτρονική διάταξη και ανοίγει ένας μηχανισμός ηλεκτροβαλβίδας προκειμένου να ψεκαστεί η σωστή ποσότητα. Ολα αυτά τα δεδομένα μεταφέρονται σε πραγματικό χρόνο στον server και το εποπτεύον προσωπικό παρακολουθεί την τροχιά του τρακτέρ, και ταυτόχρονα καταγράφονται η θέση και ο χρόνος, το ποσοστό κάλυψης του αγροτεμαχίου και αν πέρασε το συνεργείο από τα μέρη που έπρεπε. Ολες αυτές τις πληροφορίες θα τις διαχειριστεί ο κάθε φορέας με τον τρόπο που θέλει» επισημαίνει ο κ. Φουσκιτάκης.

Εφαρμόζοντας το σύστημα για μία σειρά από 6 ψεκασμούς οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως τα όποια μικρά τεχνικά προβλήματα που προέκυψαν αντιμετωπίστηκαν γρήγορα και εύκολα.

Δυνατότητες μαζικής παραγωγής

Το παράρτημα Χανίων του Τ.Ε.Ι. Κρήτης είναι σε θέση να κατασκευάσει δακοπαγίδες, να εγκαταστήσει συστήματα ψεκασμών, να αναλάβει τη συντήρηση και τη διαχρονική υποστήριξη του συστήματος προσφέροντας μία σύγχρονη τεχνολογική δυνατότητα στους φορείς που επιφορτίζονται με τη δακοκτονία. «Ηδη υπάρχει server στο Τμήμα μας που μπορεί να υποστηρίξει διαδικτυακά την προσπάθεια και όποτε το ζητήσει οποιοσδήποτε φορέας είμαστε σε θέση να τον στηρίξουμε κατασκευάζοντας παγίδες και εγκαθιστώντας τις, φτιάχνοντας διατάξεις ψεκασμού εγκαθιστώντας το λογισμικό ακόμα και σε τοπικό server του φορέα ή και δικό μας. Είναι ένα σύστημα πρωτότυπο και καινοτόμο και θέλουμε τη στήριξη της Πολιτείας» καταλήγει ο κ. Φουσκιτάκης.

Το όλο πρόγραμμα εκτελέστηκε στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος "Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση" που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και εθνικούς πόρους.

Η ερευνητική ομάδα αποτελείται από τους: Γεώργιο Φουσκιτάκη, Λευτέρη Δοϊτσίδη, Ηρακλή Ρηγάκη, Ιωάννη Σαραντόπουλο, Κυριακή Μανιαδάκη, Ανδρονίκη Παπαφιλιππάκη (Τ.Ε.Ι. Κρήτης), Κυριακή Βαρίκου και Αθανασία Μπιρουράκη (Ινστιτούτο Ελιάς).

Αδυναμίες και προβλήματα στους δολωματικούς ψεκασμούς

Η μέθοδος των δολωματικών ψεκασμών χαρακτηρίζεται από μία σειρά πλεονεκτημάτων, παρόλ' αυτά όμως η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σωστή εφαρμογή τους. Παρά λοιπόν την -κατά τεκμήριο- υψηλή αποτελεσματικότητα των δολωματικών ψεκασμών, την υιοθέτησή τους από την Ελληνική Πολιτεία ως εθνικό μέτρο προστασίας της ελαιοπαραγωγής έναντι του δάκου της ελιάς και της ευρύτατης εφαρμογής τους, έχουν παρατηρηθεί και καταγραφεί μία σειρά από αδυναμίες και μειονεκτήματα, τα οποία περιλαμβάνουν τα παρακάτω:

• Η πενταήμερη ή και εβδομαδιαία παρακολούθηση του πληθυσμού του δάκου εντός των παγίδων McPhail έχει υψηλό κόστος, ενώ τα μεσοδιαστήματα χωρίς πληροφόρηση μπορεί να έχουν αρνητικές συνέπειες σε περιπτώσεις ξαφνικής έξαρσης του πληθυσμού του εντόμου.
• Η διαδικασία των ψεκασμών δεν είναι πιστοποιημένη και η σωστή εφαρμογή τους εξαρτάται καθολικά από την εμπειρία των ψεκαστών.
• Οι ψεκασμοί διενεργούνται χωρίς να τηρείται αυστηρά το αριθμητικό όριο των παγιδευμένων εντόμων στις παγίδες McPhail.
• Απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό για την εποπτεία της εφαρμογής της μεθόδου.
• Εχουν καταγραφεί περιστατικά απώλειας εντομοκτόνων.
• Η ψεκαζόμενη ποσότητα ανά δέντρο είναι πρακτικά άγνωστη.
• Ψεκάζεται -συνήθως- μεγαλύτερη (από τη συνιστώμενη) επιφάνεια της κόμης του δέντρου
• Πολλές φορές εφαρμόζονται "γραμμές" ψεκασμού καθώς το ακροφύσιο παραμένει ανοικτό για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
• Το ψεκαζόμενο σκεύασμα εφαρμόζεται -έστω και μερικώς- στο ευρύτερο αγρο-οικοσύστημα λόγω διαρροών από το ακροφύσιο είτε από λανθασμένη χρήση του εξοπλισμού (συνεχής ψεκασμός) είτε από χρήση μη ενδεδειγμένου εξοπλισμού (π.χ. ακροφύσιο ακατάλληλης διαμέτρου ή ακατάλληλης πίεσης λειτουργίας της αντλίας).
• Το ψεκαζόμενο σκεύασμα εφαρμόζεται σε απαγορευμένα και απομονωμένα τμήματα του ευρύτερου αγρο-οικοσυστήματος όπως ποτάμια, λίμνες, οργανικές καλλιέργειες που τυγχάνει να γειτνιάζουν με τις συμβατικές, λόγω μη καταγραφής της πορείας του γεωργικού ελκυστήρα με σημαντικές αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
• Προκύπτουν θέματα που σχετίζονται με την υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία λόγω λανθασμένης χρήσης του εξοπλισμού ή/ και λόγω χρήσης ακατάλληλου εξοπλισμού.
• Ο έλεγχος και η εποπτεία των ψεκασμών διενεργείται μέσω δειγματοληπτικών ελέγχων. Η διαδικασία αποδεικνύεται ως μη αποτελεσματική και μη αποδοτική καθώς οι ψεκασμοί εφαρμόζονται νωρίς το πρωΐ και είναι πρακτικά αδύνατον για το αρμόδιο προσωπικό να ακολουθήσει τον ψεκαστή με στόχο το ρεαλιστικό έλεγχο,
• Οι ψεκασμοί διενεργούνται -τυπικά- σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η θερμοκρασία περιβάλλοντος δεν ξεπερνά τους 28οC και η ταχύτητα ανέμου δεν ξεπερνά τα 5 bf, συνθήκες που δεν ελέγχονται αυστηρά.
• Οι ψεκαστές καλύπτουν περιοχές μεγάλης κλίμακας. Ως εκ τούτου είναι αδύνατον να απομνημονεύσουν αυτές και τα όριά τους, με συνέπεια να παρατηρούνται φαινόμενα ελλειπούς κάλυψης ή/ και υπερκάλυψης.

Πηγή: Χανιώτικα Νέα