Το φαινόμενο αυτό μπορεί να εκφραστεί και ως βιοχημική διάδραση μεταξύ των φυτών.
Οι φυτοτοξικές ουσίες που προκαλούν το φαινόμενο της αλληλοπάθειας, απελευθερώνονται στο περιβάλλον μέσω εξαέρωσης, έκπλυσης, εκκρίσεων και αποσύνθεσης φυτικών ιστών στο έδαφος. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο αλληλοχημικός πόλεμος μεταξύ των φυτών, παίζει σημαντικό ρόλο στη φύση ως προς τη διαμόρφωση των οικοσυστημάτων.
Επιπλέον μια διαφορετική προσέγγιση του φαινομένου της αλληλοπάθειας, έιναι οι έρευνες που γίνονται ως προς τη δυνατότητα εξαγωγής και χρήσης των ουσιών αυτών ως ζιζανιοκτόνα φιλικότερα προς το περιβάλλον.
Το φαινόμενο της αλληλοπάθειας προκαλείται από τις ρίζες, οι οποίες απελευθερώνουν σημαντική ποσότητα φυτοτοξικών ουσιών στο έδαφος. Η επιδρασή τους αποδυναμώνεται με το πέρασμα του χρόνου, λόγω της βιολογικής διασπασής τους από μικροοργανισμούς του εδάφους.
1) Τα περισσότερα αλληλοπαθητικά φυτά αποθηκεύουν τις προστατευτικές τους χημικές ουσίες μέσα στα φύλλα τους. Ορισμένα φυτά επίσης απελευθερώνουν τοξίνες μέσω των ριζών τους.
2) Καθώς τα φύλλα πέφτουν στο έδαφος και αποσυντίθενται, απελευθερώνουν φυσικές τοξίνες στα φυτά από κάτω.
3) Η χημική ουσία που είναι υπεύθυνη για την τοξικότητα παραμένει στο έδαφος γύρω από την κόμη του δέντρου αν και οι ρίζες μπορούν να εξαπλωθούν έξω από αυτό.
Αλληλοπάθεια εδάφους
Τα εδάφη παρουσιάζουν δομικές και βιολογικές ιδιότητες που σχετίζονται ως ένα βαθμό με το μητρικό υλικό και τα ιζήματα από τα οποία προέρχεται. Ως δυναμικά συστήματα παρέχουν στα φυτά στήριξη, νερό, θρεπτικά στοιχεία και οξυγόνο, ενώ ταυτόχρονα στεγάζουν βιοκοινότητες μικροχλωρίδας και μικροπανίδας που εμπλέκονται στην ανακύκλωση της οργανικής ουσίας.
Η αλληλοπάθεια στο έδαφος είναι ένα σύνθετο φαινόμενο , που επηρεάζεται από την κατάσταση της αύξησης του φυτού δότη και του φυτού δέκτη καθώς και από τις κλιματικές συνθήκες.
Οι επιδράσεις της αλληλοπάθειας σε φυσικές συνθήκες οφείλονται:
► Στις άμεσες επιβλαβείς επιδράσεις των χημικών ουσιών που απελευθερώνονται από τα φυτά.
► Στις ήδη απελευθερωμένες χημικές ουσίες, μετά από την αποικοδόμηση ή το μετασχηματισμό τους σε άλλα προιόντα.
► Στην επίδραση αυτών των χημικών ουσιών στις φυσικές, χημικές και βιολογικές ιδιότητες του εδάφους.
Οι χημικές ουσίες που απελευθερώνονται από τα φυτά μπορούν να επηρεάσουν τη διαθεσιμότητα των αβιοτικών στοιχείων του οικοσυστήματος. Η δραστηριότητα των αλληλοχημικών ουσιών επηρεάζεται από παράγοντες, όπως:
► την ποσότητα και την διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων,
► το φως,
► την υγρασία του εδάφους,
► την υφή,
► την ανόργανη και οργανική ύλη,
► καθώς και τους οργανισμούς που διαβιούν στο έδαφος.
Αλληλοπαθητικά ζιζάνια
Το φαινόμενο της αλληλοπάθειας έχει καταγραφεί σε πολλά είδη ζιζανίων, τα οποία επιδρούν σε ένα η περισσότερα είδη καλλιεργούμενων φυτών.
Ειδικότερα ζιζάνια, όπως η αγριοβρώμη, η αγριάδα, ο βέλιουρας, η κύπερη, το κίρσιο και η περικοκλάδα έχει βρεθεί ότι παράγουν τοξικές ουσίες και ακδηλώνουν αλληλοπάθεια.
Αλληλοπαθητικές καλλιέργειες
Διάφορες καλλιέργειες έχουν επίσης παρατηρηθεί ότι παρουσιάζουν αλληλοπαθητική δραστηριότητα ή ότι είναι αυτοτοξικές. Αυτό περιλαμβάνει την απελευθέρωση φυτοτοξινών στο έδαφος που μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τις επόμενες καλλιέργειες.
Μερικές από τις ιδιαίτερα σημαντικές καλλιέργειες που παρουσιάζουν αυτοτοξικότητα είναι:
το ρύζι, το σιτάρι, το καλαμπόκι, το ζαχαροκάλαμο, η μηδική και τα κηπευτικά όπως το αγγούρι, το καρότο, ο μάραθος, το καρπούζι, η μελιτζάνα, η ντομάτα και το μπιζέλι.
Ένα από τα καλύτερα τεκμηριωμένα φυτά, που φάινεται να επηρεάζει άλλα φυτά μέσω των μεταβολιτών του είναι: η καρυδιά.
ΠΗΓΕΣ
Σαζεΐδης, Χ. Ι. (2016). Διερεύνηση του φαινομένου της αλληλοπάθειας του Ailanthus altissima σε ελληνικά δασικά είδη (No. GRI-2016-16957). Aristotle University of Thessaloniki.
Σιαμπάν, Ι., & Αντωνιάδου, Α. (2015). Επίδραση των ενσωματωμένων στο έδαφος υπολειμμάτων του ηλίανθου στην ανάπτυξη και απόδοση χεριμερινών σιτηρών και ψυχανθών (Doctoral dissertation).