Ως αποτέλεσμα αυτού, έχουμε την δημιουργία του ψεκαστικού νέφους και συνάμα την διασπορά του.
Η διασπορά του ψεκαστικού νέφους δεν αποτελεί καινούργιο γνώρισμα, αντιθέτως είναι γνωστή εδώ και καιρό. Ο ορισμός αυτής της έννοιας, όπως υποδηλώνει και η ονομασία της, αναφέρεται στην μεταφορά των σταγονιδίων των φυτοπροστατευτικών προϊόντων κατά τον ψεκασμό τους, κυρίως λόγω αέρα, σε περιοχές εκτός στόχου. Οι τοξικές επιδράσεις διαφόρων φυτοπροστατευτικών σε οργανισμούς μη στόχους σε συνδυασμό με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους, προξενούν πληθώρα κινδύνων. Ωστόσο, καθώς η κυριότερη χρήση τους πραγματοποιείται με ψεκασμούς, οι επιδράσεις τους συμπεριλαμβάνοντας και τις ανεπιθύμητες επεκτύνονται πολύ πιο μακριά από τον καθορισμένο στόχο τους. Μάλιστα, ως αποτέλεσμα αυτής της διασποράς εκτός του ότι πραγματοποιείται σπατάλη των φυτοπροστατευτικών και μειώνεται η αποτελεσματικότητά τους, παρατηρείται ρύπανση των υδάτων κυρίως των επιφανειακών καθώς και του αέρα, εντοπισμός υπολειμμάτων των γεωργικών φαρμάκων σε τρόφιμα και από τις σημαντικότερες συνέπειες ο κίνδυνος της υγείας όχι μόνο του ψεκαστή αλλά και όσων βρίσκονται σε κοντινές αποστάσεις, αλλά και των ζώων που βρίσκονται στην περιοχή. Άλλη μια συνέπεια αποτελεί η ζημία που προκαλείται σε καλλιέργειες πλησίων του ψεκαζόμενου αγροκτήματος, έχοντας ως παράδειγμα την διασπορά της δραστικής ουσίας dicamba στις ΗΠΑ όπου χιλιάδες στρέμματα καλλιέργειας σόγιας, λαχανικών, δενδρώδεις καλλιέργειας αλλά και αστικές περιοχές παρατήρησαν φαινόμενα τοξικότητας.
Παράγοντες διασποράς ψεκαστικού νέφους
Ως αναφορά τους παράγοντες οι οποίοι οφείλονται για την διασπορά, το μέγεθος των σταγονιδίων επηρρεάζει σημαντικά την έκτασή της. Η αποτελεσματικότητα των φυτοπροστατευτικών βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην κάλυψη των επιφανειών όπου βρίσκεται ο επιθυμητός στόχος. Οι σταγόνες μικρού μεγέθους δίνουν την δυνατότητα να φτάσει η δραστική ουσία στον επιθυμητό στόχο με μεγαλύτερη ευκολία, παράλληλα όμως όσο μικρότερο είναι ένα σταγονίδιο τόσο πιο μακριά μεταφέρεται μέσω του ανέμου και επιπλέον διευκολύνεται η εξάτμισή του όταν υπάρχουν θερμές και ξηρές συνθήκες, με το ιδανικότερο μέγεθος των σταγονιδίων να είναι τα 100μm. Για μικρότερα μεγέθη σταγονών η διασπορά βασίζεται περισσότερο στην μετατόπιση μέσω του αέρα παρά λόγω της βαρύτητας και έτσι μεταφέρονται σε μακρυνότερες αποστάσεις.
Η ταχύτητα του ανέμου αποτελεί επίσης έναν πολύ σημαντικό παράγοντα ο οποίος επηρρεάζει την διασπορά. Όσο αυξάνεται η ταχύτητα του ανέμου χάνονται μεγαλύτερες ποσότητες φυτοφαρμάκου και αυξάνεται η απόσταση διασποράς από τον επιθυμητό στόχο. Για τον λόγο αυτό πραγματοποιούνται συστάσεις οι οποίες αποτρέπουν την εφαρμογή ψεκασμών σε περιπτώσεις όπου η ταχύτητα του αέρα ξεπερνάει τα 5 m/s. Επιπλέον, πρέπει να δίνετε προσοχή και στην κατεύθυνση του ανέμου, σε περιπτώσεις όπου ο άνεμος μπορεί να διασπείρει το νέφος προς αστικές περιοχές ή και σε ευαίσθητες καλλιέργειες.
Ακόμα, σημαντικό ρόλο κατέχουν τα εξαρτήματα του εξοπλισμού του ψεκαστήρα, όπως ο τύπος των ακροφυσίων, η πίεση με την οποία εξέρχονται οι σταγόνες και η γωνία ψεκασμού. Όσο μεγαλύτερα τα στόμια των ακροφυσίων τόσο μεγαλύτερο και το μέγεθος των σταγονών. Προσθέτως, από υψηλότερες πιέσεις προκύπτουν μικρότερα σταγονίδια, όμως θεωρείται κατάλληλο η πίεση να είναι μικρότερη των 4 bar και όχι μεγαλύτερη των 5 bar. Ακόμη, τα ακροφύσια ευρείας γωνίας αποτελούν την πιο ικανοποιητική επιλογή, με την τοποθέτησή τους κοντά στον στόχο να μειώνει την διασπορά και να αυξάνει την αποτελεσματικότητα.
Γενικά, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες ακόμα που επηρρεάζουν αυτό το φαινόμενο όπως:
► ο όγκος ψεκασμού,
► το ύψος των ακροφυσίων από το έδαφος,
► τα κενά μεταξύ των ακροφυσίων,
► η ταχύτητα του γεωργικού ελκυστήρα,
► η τυποποίηση των γεωργικών φαρμάκων,
► η γνώση του χειριστή-ψεκαστή ως προς τις απαραίτητες πρακτικές και αρχές για την εφαρμογή φυτοπροστατευτικών
► η στοχευόμενη καλλιέργεια
Βελτίωση πρακτικών για την διαχείρηση της διασποράς
Η διασπορά του ψεκαστικού νέφος δεν μπορεί να εξαλειφθεί ολοκληρωτικά όμως μπορεί να μειωθεί σημαντικά μέσω κατάλληλων μέτρων άμβλυνσης.
1. Επιλογή μη πτητικών γεωργικών φαρμάκων, με χαμηλή τοξικότητα σε οργανισμούς μη στόχους. Τα πτητικά φυτοφάρμακα έχουν την ιδιότητα να μεταφέρονται εκτός στόχου με την μορφή υδρατμών ώρες μετά την εφαρμογή, επηρρεάζοντας σημαντικά ευαίσθητες καλλιέργειες όπως το αμπέλι, τομάτες, καπνό, σόγια, βαμβάκι, και άλλα φρούτα και λαχανικά. Επιπλέον, μπορούν να εφαρμοστούν πρόσθετες ουσίες ώστε να αυξηθεί το μέγεθος των σταγονιδίων.
2. Δημιουργία ζωνών προστασίας (buffer zones). Οι ζώνες προστασίας ή buffer zones είναι περιοχές όπου δεν εφαρμόζεται η χρήση φυτοπροστατευτικών και έχουν σχεδιαστεί με σκοπό την παρεμπόδιση της διασποράς.
3. Χρήση ανεμοφρακτών μεσαίας πυκνότητας με μικρότερα στοιχεία βλάστησης όπως των κωνοφόρων δέντρων.
4. Χρήση νέων ακροφυσίων μείωσης διασποράς.
5. Αποφυγή ψεκασμού όταν η κατεύθυνση του ανέμου κινείται προς κατοικημένες περιοχές, ευαίσθητες καλλιέργειες, πηγές νερού και ζώα
6. Αποφυγή υψηλών πιέσεων στους ψεκαστήρες. Από υψηλές πιέσεις προκύπτουν μικρά σταγονίδια με ιδανική τιμή τα 45 PSI ή 3 bar.
7. Χρήση μεγαλύτερου μεγέθους ακροφυσίων, το μέγεθος των σταγονών θα αυξηθεί όμως θα υπάρχει μεγαλύτερη κάλυψη και αποτελεσματικότητα.
Βιβλιογραφία
Pesticide Drift | Pesticide Info. (n.d.). Retrieved 31 October 2022, from https://www.pesticideinfo.org/resources/pesticide-drift
US EPA, O. (2014, August 1). Introduction to Pesticide Drift [Overviews and Factsheets]. https://www.epa.gov/reducing-pesticide-drift/introduction-pesticide-drift
Μπουροδήμος Γ., Γέμτος Θ., Εφαρμογή φυτοφαρμάκων και διασπορά ψεκαστικού νέφους- https://www.elgo.gr/images/pdf/publications/demeter_magazine/dmtr7p20-22.pdf
Klein, R. N. (2008). Factors affecting spray drift of pesticides.
