Σάββατο, 23 Ιανουαρίου 2016

Αγριοκαπνός ή δεντροκαπνός (Nicotiana glauca): Ένα νέο μελλοντικό σοβαρό ζιζάνιο εισβολέας στην Ελλάδα

Πέτρος X. Λόλας, Καθηγητής Παν. Θεσσαλίας, Επ/κός συνεργάτης ΙΕΤΕΘ/ΕΚΕΤΑ
Αγριοκαπνός ή δεντροκαπνός (Nicotiana glauca): Ένα νέο μελλοντικό σοβαρό ζιζάνιο εισβολέας στην Ελλάδα

Ο αγριοκαπνός (Nicotiana glauca) είναι ένα από τα 70 και περισσότερα είδη καπνού στο γένος Nicotiana στην Οικογένεια Σολανώδη (Solanaceae) στην οποία ανήκουν και τα δύο καλλιεργούμενα είδη καπνού, ο πολύ γνωστός μας καπνός Nicotiana tabacum (όλοι οι τύποι, Ανατολικά, Virginia Burley, Havana) και ο λιγότερο γνωστός τουμπεκί Nicotiana rustica.

Κατάταξη: Κατά την επικρατούσα σήμερα βοτανική κατάταξη ο αγριοκαπνός ανήκει στο Βασίλειο - Plantae, Υπερδιαίρεση- Spermatophyta, Διαίρεση - Magnoliophyta, Τάξη - Solanales, Οικογένεια - Solanaceae, Γένος - Nicotiana, Είδος - Nicotiana glauca

Καταγωγή: Ο αγριοκαπνός όπως σχεδόν όλα τα 70 είδη καπνού στο γένος Nicotiana κατάγεται από την Νότια Αμερική από όπου και μεταφέρθηκε-διαδόθηκε σχεδόν παντού.

Σημασία αγριοκαπνού: Ο αγριοκαπνός από την αρχή με τον προσδιορισμό του και έως σήμερα ενδιαφέρει την επιστήμη ως γενετικό υλικό καπνού και γι αυτό έχει μελετηθεί αρκετά στο παρελθόν σχεδόν σε όλες τις χώρες όπου καλλιεργείται ο καπνός. Σήμερα όμως και περισσότερο τα επόμενα χρόνια παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον ως νέο ζιζάνιο και μάλιστα ως εισβολέας όπως φαίνεται από την εξάπλωση του έως τώρα. Ο αγριοκαπνός ως ζιζάνιο μπορεί να βλάψει και τον άνθρωπο, άλλους οργανισμούς (βλέπε Τοξικότητα παρακάτω) καθώς και το περιβάλλον με τον περιορισμό της βιοποικιλότητας

Η παρουσία του σε πολλούς διαφορετικούς βιότοπους, το εύκολο και γρήγορο φύτρωμα του σπόρου του σε ποικίλα περιβάλλοντα και σε μεγάλο ποσοστό μαζί με τον μεγάλο αριθμό μικρών ελαφρών και γι αυτό εύκολα μεταφερόμενων σπόρων σε κάθε φυτό και το ότι είναι πολυετές αποτελούν χαρακτηριστικά τα οποία συντελούν στην εύκολη και γρήγορη εξάπλωση του αγριοκαπνού.

Επισημαίνεται ότι οι γεωπονικές υπηρεσίες επιβάλλεται να παρακολουθούν την εξάπλωση του και να λάβουν μέτρα περιορισμού ή ακόμα και διακοπής της εξάπλωσης του πριν όποιο μέτρο ελέγχου του ζιζανίου θα είναι αναποτελεσματικό. Δεν αποκλείεται ο αγριοκαπνός ως νέο και ζημιογόνο ζιζάνιο να μοιάσει το σολανό (Solanum eleagnifolium) το οποίο ήρθε στη χώρα μας για ερευνητικούς σκοπούς στα τέλη του 1927 και γρήγορα άρχισε να εξαπλώνεται και να αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο ζημιογόνα δυσκολοεξόντωτα ζιζάνια.

Από το 2010 περιλαμβάνεται στην Παγκόσμια Βάση Ειδών Εισβολέων (GISD 2013) και θεωρείται επιβλαβές ζιζάνιο σε αρκετές χώρες και Πολιτείες των ΗΠΑ: (π.χ. Καλιφόρνια). Στις χώρες της Δυτικής Μεσογείου(Ισπανία, κ.α.) έχει χαρακτηριστεί ζιζάνιο εισβολέας και πρόσφατα από το 2007 και στην Κροατία.

Εξάπλωση: Σήμερα ο αγριοκαπνός υπάρχει ως γενετικό υλικό σε όλες τις χώρες όπου καλλιεργείται ο καπνός και ως αυτοφυές φυτό σχεδόν παγκόσμια, Αμερική, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία, Υποσαχάρια Αφρική, Εύκρατη Ασία, Νότια Ευρώπη, κ.α..
Παρουσία στην Ελλάδα: Από προσωπική παρατήρηση αλλά και επικοινωνία φαίνεται ότι ο αγριοκαπνός υπάρχει σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Συχνότερα συναντάται σε αστικές περιοχές, πλευρές δρόμων, πεζοδρόμια, τείχη, μπάζα, αρχαιολογικούς χώρους, χέρσες εκτάσεις, αλλά και σε φυσικά οικοσυστήματα, Μάλιστα σε ορισμένες περιοχές (π.χ. Κρήτη περιοχή Σητείας) έχει ήδη σχηματίσει μεγάλους πληθυσμούς σε εγκαταλειμμένα χωράφια, άκρες δρόμων, πρανή.

Πολλαπλασιασμός: Πολλαπλασιάζεται εύκολα με σπόρο ό οποίος φυτρώνει σχεδόν 100% και γρήγορα όπου βρεθεί, αντίθετα από τον καλλιεργούμενο καπνό ο οποίος χρειάζεται σπορεία.
Μορφολογία

Κοτυληδόνες: Κυκλικές, έμμισχες, επιφάνεια χωρίς τρίχες και γυαλιστερή πρασινο-γκρί, γαλαζωπή. Ρίζα: Πασσαλώδης, ημιξυλοποιημένη, βαθειά, ισχυρή.

Βλαστός: Όρθιος, θαμνώδης ή δενδρώδης, μαλακός τον πρώτο χρόνο όπως και οι πλάγιοι ετήσιοι βλαστοί, ξυλώδης τα επόμενα χρόνια, ύψους έως 6 m μετά από 2-3 χρόνια ή και νωρίτερα σε ευνοϊκές συνθήκες, με πολλές αλλά αραιές διακλαδώσεις, χρώμα γκριζοπράσινο τον πρώτο χρόνο όπως και οι ετήσιοι πλάγιοι βλαστοί.

Φύλλα: Αειθαλή, εναλλάξ, στα μικρά φυτά ωοειδή, στα μεγάλα φυτά επιμήκη ελλειπτικά-ωοειδή από 5 έως και 20 cm, χρώμα γαλαζωπό από όπου και το (glauca=γλαυκό), γκριζοπράσινο-σταχτί, σαρκώδη, έμμισχα, περιφέρεια ακέραια, επιφάνειες χωρίς τρίχες, με κηρώδη γυαλιστερό γαλαζωπό επίχρισμα.

Ταξιανθία: Φόβη, αραιή, γερμένη.

Άνθη: Κιτρινοπράσινα, σωληνοειδή, συμπέταλα (4-5 cm μήκος).

Ανθοφορία: Ανάλογα με την περιοχή από Ιούλιο έως αργά μέχρι τους πρώτους παγετούς ή και μέχρι το χειμώνα σε περιοχές με ήπιο κλίμα γιατί έχει σταδιακή εμφάνιση των ανθέων

Καρπός: Ωοειδής κάψα, μήκους 7-10 mm με πολλούς μικρούς και ελαφρούς σπόρους.

Σπόρος: Πολύ μικρός, έως 0,6 mm, σφαιρικός, χρώμα προς καφετί. Ένα φυτό ανάλογα με την ηλικία και τις συνθήκες παράγει 10.000 έως και 1.000.000 σπόρους. Βλαστικότητα σχεδόν 100%. Βιωσιμότητα στο έδαφος 1-2 χρόνια.

Τοξικότητα: Περιέχει εκτός από νικοτίνη και το αλκαλοειδές αναβασίνη το οποίο είναι δραστικότερο από την νικοτίνη. Αναφέρονται σοβαρές δηλητηριάσεις σε άνθρωπο από κατανάλωση μαγειρεμένων φύλλων. Θάνατος αναφέρεται για σκύλους.

Στην Καλιφόρνια αναφέρουν ανωμαλίες σε έμβρυα κατοικίδιων ζώων (αιγοπρόβατα) όταν κατανάλωσαν ακόμα και μικρή ποσότητα φύλλων αγριοκαπνού στα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης τους.

Σχετικά Άρθρα

  • Γιάννουλη Λάρισας
  • Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
  • 2410-669107 & 2410-669108
  • 2410-669109

Όλα τα αγροτικά εφόδια καθηµερινά ενηµερωµένα µ’ ένα κλικ.

Αξιόπιστα κείµενα. Υψηλής ποιότητας φωτογραφίες.

Ψηφιακά εργαλεία αναγνώρισης και διαχείρισης προβληµάτων.

To blog διαχειρίζεται και ενημερώνει η Farmacon

Μια πρωτοπόρος εταιρία στο χώρο που παρέχει άμεση και έγκυρη ενημέρωση για όλα τα θέματα που αφορούν τον αγροτικό τομέα.

Δείτε πως μπορούν να σας βοηθήσουν οι καινοτόμες υπηρεσίες μας μέσα από την ιστοσελίδα της Farmacon.

Γνωρίστε τις υπηρεσίες μας