Εφαρμόζονται σε διάφορα καλλιεργητικά στάδια και ανάλογα με τις φυσικοχημικές τους ιδιότητες μπορούν να χρησιμοποιηθούν μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με άλλες ουσίες για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 91/414/EEC, τα γεωργικά φάρμακα πριν κυκλοφορήσουν στην αγορά υποβάλλονται σε μια σειρά μελετών που αποδεικνύει οτι:

• η χρήση τους είναι αποτελεσματική,

• δεν παρουσιάζει ανεπίτρεπτες επιδράσεις σε φυτά ή φυτικά προϊόντα,

• δεν ενέχει κινδύνους για το περιβάλλον (έδαφος, νερό, αέρα, οργανισμούς μη-στόχους), για τους ανθρώπου και τα ζώα που καταναλώνουν υπολείμματα διαμέσου της διατροφής καθώς και για τους ανθρώπους που τα εφαρμόζουν.

Οι δραστικές ουσίες των φυτοφαρμάκων ελέγχονται και εγκρίνονται σε επίπεδο ευρωπαϊκής ένωσης, ενώ τα προϊόντα που περιέχουν αυτές τις δραστικές ουσίες, εγκρίνονται και σε εθνικό επίπεδο από το κάθε Κράτος μέλος.

Στην Ελλάδα, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) είναι αρμόδιο για την έγκριση χρήσης και την άδεια διάθεσης στην ελληνική αγορά κάθε γεωργικού φαρμάκου το οποίο θα πρέπει να συνοδεύεται και από την ετικέτα του και το δελτίο δεδομένων ασφαλείας (MSDS).

Η ετικέτα κάθε σκευάσματος θα πρέπει να είναι γραμμένη στα ελληνικά, να αναγράφει τον αριθμό έγκρισης του ΥΠΑΑΤ και όλες τις επίσημες και απαραίτητες πληροφορίες για τη σωστή και ασφαλή χρήση του.

Η διακίνηση και η χρήση παράνομων γεωργικών φαρμάκων παρατηρείται σε παγκόσμιο επίπεδο και δυστυχώς και στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο αυτό έχει αυξηθεί δραματικά, αδιαφορώντας για τους τεράστιους κινδύνους που εγκυμονεί η εφαρμογή τους.

Ποιοί είναι οι κίνδυνοι των παράνομων γεωργικών φαρμάκων?

Ένα παράνομο φυτοφάρμακο δεν έχει υποστεί τον απαραίτητο κρατικό ποιοτικό έλεγχο. Μπορεί να είναι πολύ φθηνότερο από το νόμιμο, ωστόσο μπορεί να καταστρέψει πλήρως μια καλλιέργεια και να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο το χρήστη και το περιβάλλον.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων στη σύνθεσή του περιέχει πολύ λιγότερη ή/και καθόλου δραστική ουσία ή είναι επιμολυσμένο με άλλες άγνωστες και συχνά επικίνδυνες ενώσεις.

Οι τοξικολογικοί κίνδυνοι για τον άνθρωπο είναι μεγάλοι. Αφορούν είτε την άμεση έκθεσή του στα παράνομα φυτοφάρμακα είτε έχει σχέση με την κατανάλωση προϊόντων στα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί τα σκευάσματα αυτά και φέρουν τοξικά υπολείμματα, τα όρια των οποίων δεν έχουν καθοριστεί από παγκόσμιους οργανισμούς υγείας. Και στις δύο περιπτώσεις ο χρήστης των παράνομων φυτοφαρμάκων δεν γνωρίζει και δεν μπορεί να πληροφορηθεί για τις οδηγίες χρήσης, για τις προφυλάξεις, για το αντίδοτο σε περίπτωση ατυχήματος, κλπ.

Εκτός από τις τοξικές επιδράσεις στον άνθρωπο, η χρήση φυτοφαρμάκων αγνώστου σύνθεσης επιδρά αρνητικά και στους φυσικούς εχθρούς των φυτοπαράσιτων καθώς και στο περιβάλλον. Είναι άγνωστο αν οι χημικές αυτές ουσίες είναι εκλεκτικές ως προς τους βιολογικούς εχθρούς μιας καλλιέργειας. Θανατώνοντας τους φυσικούς εχθρούς ο πληθυσμός των παρασίτων αυξάνεται με επακόλουθο τη μεγαλύτερη χρήση φυτοφαρμάκων επιβαρύνοντας με περισσότερα χημικά το περιβάλλον.

Αλλά και στην ίδια την καλλιέργεια η εφαρμογή μη εγκεκριμένων προϊόντων μπορεί να αποβεί μοιραία.

Η χρήση προϊόντων αγνώστου σύνθεσης, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με άλλα φυτοφάρμακα μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα φυτοτοξικότητας.

Οι φυτοτοξικές επιδράσεις μπορεί να είναι ξήρανση ολόκληρου ή μέρους του φυτού, μείωση του ρυθμού ανάπτυξης των φυτών, ελάττωση της γονιμοποίησης, καθυστέρηση ωρίμανσης, μείωση της βλαστικότητας των σπόρων και τελικά μείωση της παραγωγής ή απόρριψη του τελικού προϊόντος λόγω ανεύρεσης υπολειμμάτων του παράνομου φυτοφαρμάκου.

Ο συνδυασμός δύο ή περισσότερων φυτοφαρμάκων μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής όταν έχει μελετηθεί και χρησιμοποιηθεί λεπτομερειακά. Η ανάμιξη μη εγκεκριμένων φυτοφαρμάκων μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα κακής συνδυαστικότητας όπως φυτοτοξικότητα, υπερβολικό αφρό, σχηματισμό ιζήματος ή να καταλήξει σε μειωμένη αποτελεσματικότητα αυτών. Επιπλέον, ο συνδυασμός χημικών ουσιών αγνώστου σύνθεσης μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα το ψεκαστικό διάλυμα να είναι πιο τοξικό για τον άνθρωπο από το άθροισμα τοξικότητας των συστατικών του.

Τέλος, με τα παράνομα φυτοφάρμακα πλήττεται και η εθνική οικονομία καθώς δεν εισπράττονται οι δασμοί κατά την εισαγωγή τους και ο ΦΠΑ κατά τη διακίνησή τους, ενώ εταιρείες και καταστήματα εμπορίας γεωργικών φαρμάκων οδηγούνται σε οικονομικό μαρασμό.

Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε ένα παράνομο γεωργικό φάρμακο?

Ένα παράνομο προϊόν:

- Μπορεί να μοιάζει στη συσκευασία του με το αυθεντικό προϊόν ή να αντιγράφει την επωνυμία της εταιρείας παρασκευής χωρίς όμως να μοιάζει με το αυθεντικό προϊόν.

- Δεν γράφει στην ετικέτα του τον αριθμό έγκρισης του ΥΠΑΑΤ

- Έχει πολύ χαμηλότερη τιμή

- Εισάγεται είτε από παραγωγούς, είτε από «μεσάζοντες» Ελληνικής ή αλλοδαπής υπηκοότητας και δεν πωλείται σε καταστήματα με άδεια λιανικής πώλησης γεωργικών φαρμάκων

- Η ετικέτα του δεν είναι πλήρης και γραμμένη στα ελληνικά ή πωλείται χωρίς ετικέτα και οδηγίες χρήσης

- Διατίθεται κυρίως σε λευκές συσκευασίες ως 20 λίτρα για να μπορεί να πουληθεί άμεσα, χωρίς παραστατικά ή με παραστατικά που το περιγράφουν παραπλανητικά ως λίπασμα, παρακάμπτοντας τελωνεία και υπηρεσίες ελέγχου

Η χρήση τους μπορεί να εντοπιστεί από την ανίχνευση υπολειμμάτων στο τελικό προϊόν αλλά και από ελέγχους τόσο στους χώρους αποθήκευσης του παραγωγού ή του εμπόρου όσο και από έλεγχο στον ψεκαστήρα κατά τον ψεκασμό.

Η ευθύνη της χρήσης τους βαραίνει τόσο την εταιρεία-κατάστημα ή το πρόσωπο που το πούλησε στο κατάστημα ή στον παραγωγό αλλά και τον ίδιο τον παραγωγό.