Σημαντικός αριθμός μελετών τα τελευταία χρόνια επιβεβαιώνει το μειωμένο ενδιαφέρον των ανθρώπων για τους φυτικούς οργανισμούς. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «τυφλότητα» απέναντι στα φυτά (Plant Blindness) και τα χαρακτηριστικά του φαινομένου αυτού είναι:

α) η αδυναμία αντίληψης των φυτών στο περιβάλλοντα χώρο,

β) η αδυναμία αναγνώρισης της αξίας των φυτών για το περιβάλλον και τον άνθρωπο,

γ) αδυναμία εκτίμησης της αισθητικής και μοναδικών βιολογικών χαρακτηριστικών των φυτών,

δ) η τάση να θεωρούνται τα φυτά κατώτερα από τα ζώα.

Ειδικά στους αστικούς πληθυσμούς, οι άνθρωποι δεν παρατηρούν τα φυτά και δεν αναγνωρίζουν την αξία τους.

Κάποιοι υποστηρίζουν πως η «τυφλότητα» απέναντι στα φυτά είναι κάτι το φυσικό και αναπόφευκτο, καθώς βλέποντας μία εικόνα ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να επεξεργαστεί και να παρατηρήσει ελάχιστα στοιχεία από τα οποία αυτή απαρτίζεται.

Η πολυπλοκότητα των φυτών

Μία άλλη προσέγγιση υποστηρίζει πως η «τυφλότητα» οφείλεται στο γεγονός ότι τα φυτά είναι πιο απλοί οργανισμοί σε σχέση με τα ζώα. Η πολυπλοκότητα ενός οργανισμού εξαρτάται από το μέγεθος και τη μορφή του, καθώς όσο περισσότερα κύτταρα, όργανα και ιστούς έχει ένας οργανισμός τόσο πιο πολύπλοκος είναι. Τα φυτά κατέχουν όλες εκείνες τις βιολογικές ιδιότητες που ορίζουν τη συμπεριφορά.

 Έχουν την ιδιότητα να αντιλαμβάνονται το περιβάλλον, να καταγράφουν και να ανταποκρίνονται στα ερεθίσματα που δέχονται, να ρυθμίζουν την εσωτερική τους χημεία και τη φυσικοχημεία του περιβαλλοντός τους, να τρέφονται με χαρακτηριστικό και αυτάρκη τρόπο, να πραγματοποιούν τον κυτταρικό μεταβολισμό ουσιών, να αναπτύσσονται, να διαφοροποιούνται, να αναπαράγονται και να αλλάζουν τις ιδιοτητές τους εκεί όπου βρίσκονται για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις οποιεσδήποτε αλλαγές στο περιβάλλον τους.

Έτσι στην καθημερινή μας ζωή ενώ περιβαλλόμαστε από φυτά δεν τα προσέχουμε. Ως προς τα κοινωνικόπολιτισμικά αίτια σπουδαίο ρόλο παίζει η εκπαίδευση και η γνώση για τα φυτά που αποκτιέται μέσα από αυτήν.

Υπάρχει μια λίστα πιθανών συμπτωμάτων εκδήλωσης του φαινομένου της τυφλότητας απέναντι στα φυτά:

► αδυναμία παρατήρησης και εστίασης της προσοχής στα φυτά στην καθημερινή ζωή,

► να πιστεύουν ότι τα φυτά υπάρχουν απλά για την υποστήριξη της ζωής των ζώων,

► να έχουν παρανόηση ως προς το τι χρειάζονται από ύλη και ενέργεια τα φυτά για να παραμείνουν ζωντανά,

► να παραβλέπουν τη σημασία των φυτών στην καθημερινή ζωή,

► να αποτυχαίνουν να διακρίνουν τις διαφορετικές χρονικές κλίμακες ως προς τις δραστηριότητες φυτών και ζώων,

► να λείπει η πρακτική εμπειρία στο μεγάλωμα, την παρατήρηση και τον προσδιορισμό φυτών της περιοχής του,

► να αδυνατεί να εξηγήσει βασικά στοιχεία της ανάπτυξης, θρέψης, αναπαραγωγής και οικολογίας των φυτών,

► να αγνοούν την σπουδαία σημασία των φυτών για την πραγματοποίηση των βιογεωχημικών κύκλων,

► να μην ευαισθητοποιείται απέναντι στην αισθητική ποιότητα και δομή των φυτών.

Λόγω της τάσης για τυφλότητα απέναντι στα φυτά, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι τα φυτά ούτε και ακούσια δε θα πρέπει να αποκλείονται από την προσπάθεια για την Βιώσιμη Ανάπτυξη. Κάθε ένα από τα συμπτώματα της τυφλότητας μπορεί να εμποδίσει την επίτευξη των στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Φαίνεται λοιπόν ότι η έρευνα πρέπει να συνεχιστεί γύρω από την διαπίστωση των σχέσεων του φαινομένου για την «τυφλότητα» απέναντι στα φυτά και πιο ειδικά των συμπτωμάτων του με την επίτευξη των στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

ΠΗΓΕΣ                                                        

Ντρίνια, Α. (2021). Διερεύνηση των αντιλήψεων μαθητών ΔΕ σχετικά με την έννοια της Βιώσιμης Ανάπτυξης και κατά πόσο τα φυτά μπορούν να συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της–Πρόταση εκπαιδευτικού πλαισίου.

Wandersee, J., & Schussler, Ε. (2001). Toward a theory of plant blindness. Plant Science Bulletin, 47(1), 2-9.

Wandersee, J. H. & Schussler E.E. (1999). Preventing plant blindness. The American Biology Teacher , σσ. 84-86.