Οι κυριότερες χώρες που καλλιεργείται το σουσάμι είναι η Ινδία, η Κίνα, οι ΗΠΑ, το Σουδάν, η Τουρκία, το Μεξικό κ.ά. Στο παρελθόν το σουσάμι καλλιεργείτο τελείως ευκαιριακά στην Ελλάδα, κατά την δεκαετία του 1970 έφθασε να καλλιεργείται συνολικά σε έκταση 200.000- 300.000 στρεμμάτων, αλλά τα επόμενα χρόνια μειώθηκαν σταδιακά οι καλλιεργούμενες εκτάσεις. Ο λόγος ήταν μάλλον οι επιδοτήσεις που άρχισαν να δίνονται από το 1981 από την ΕΟΚ σε ανταγωνιστικές προς το σουσάμι καλλιέργειες όπως ο αραβόσιτος, τα ζαχαρότευτλα κτλ.
Ποιες είναι οι εδαφοκλιματικές απαιτήσεις;
Το φυτό του σουσαμιού δεν ευδοκιμεί σε αργιλώδη εδάφη, προτιμά κυρίως τα ελαφρά αμμοπηλώδη εδάφη που διατηρούν ικανοποιητική υγρασία. Είναι ανθεκτικό στη ξηρασία και απαιτεί θερμό κλίμα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Για να βλαστήσει ο σπόρος η θερμοκρασία πρέπει να είναι γύρω στους 20οC. Θερμοκρασίες χαμηλότερες από 18οC και μεγαλύτερες από 40 οC μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις. Ο βλαστικός του κύκλος ολοκληρώνεται σε 3-4 μήνες.
Πώς πραγματοποιείται η σπορά;
Η καλλιέργεια του σουσαμιού ξεκινά με τη καλή προετοιμασία του εδάφους, που σχετίζεται με το όργωμα του στη κατάλληλη υγρασία ώστε να είναι προετοιμασμένο για τη σπορά. Επίσης κατά τη σπορά θα πρέπει να έχουν καταστραφεί όλα τα ζιζάνια. Κατά τη περίοδο φύτευσης επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και γι’ αυτό καλό θα ήταν να γίνει σωστή διαχείριση νερού. Η σπορά συνήθως γίνεται από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μάϊου μέχρι τα μέσα Ιουνίου. Πριν τη σπορά γίνεται η απολύμανση του σπόρου, η ποσότητα σπόρου είναι περίπου 1-1,5 κιλά ανά στρέμμα και οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών είναι περίπου 60-80 εκ. αλλά όταν πρόκειται για μονοστέλεχες ποικιλίες συστήνεται πυκνότερη φύτευση και οι αποστάσεις επί των γραμμών είναι 25-40 εκ. Το βάθος του σπόρου πρέπει να είναι 2-3 εκ. αναλόγως το έδαφος και την υγρασία του.
Αφού ολοκληρωθεί η σπορά θα πρέπει να γίνει κυλίνδρισμα ώστε οι σπόροι να έρθουν σε επαφή με την υγρασία του εδάφους για να εξασφαλιστεί το φύτρωμα. Στα πρώτα στάδια φύτευσης πρέπει να γίνουν ένα έως δύο σκαλίσματα για καταπολέμηση των ζιζανίων, η οποία μπορεί να γίνει και χημικά.
Πώς συνδυάζονται οι απαιτήσεις άρδευσης & λίπανσης;
Η λίπανση που απαιτεί δεν είναι μεγάλη. Συνήθως σε αρδευόμενη καλλιέργεια χρησιμοποιείται μία ποσότητα 10 κιλών αζώτου/στρέμμα, 8 κιλών φωσφόρου/στρέμμα, 8 κιλών καλίου/στρέμμα.
Απαιτούνται τουλάχιστον δύο αρδεύσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού με τη ποσότητα του νερού που εξαρτάται από το έδαφος και τις κλιματικές συνθήκες.
Το σουσάμι μπορεί να ενταχθεί σε ένα σύστημα εναλλαγής καλλιεργειών (αμειψισπορά) στη θέση που έχουν φυτά όπως ο αραβόσιτος και το βαμβάκι.
Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σαν καλλιέργεια ενώ έχει μικρό αριθμό ασθενειών και εχθρών. Κυριότερος εχθρός του σουσαμιού στην Ελλάδα είναι το έντομο Antigastra catalounelis, οι προνύμφες του οποίου καταστρέφουν τα φύλλα, τα άνθη και τους καρπούς.
Πότε συγκομίζεται;
Όταν αλλάξουν χρώμα και γίνουν σκούρες οι μεσαίες κάψες μπορεί να συγκομιστεί το σουσάμι. Πραγματοποιείται με εκρίζωση των φυτών ή με θεριζοαλωνιστική μηχανή που χρησιμοποιείται για τον αραβόσιτο. Επειδή υπάρχει ο κίνδυνος «τινάγματος» των σπόρων καλό είναι η συγκομιδή να γίνεται όταν έχουν ανοίξει οι περισσότεροι λοβοί. Το προϊόν μεταφέρεται σε αλώνια για να αποξηραθεί για 15-20 μέρες και έπειτα τινάζεται για να απελευθερωθούν οι σπόροι. Οι αποδόσεις κυμαίνονται από 150-300 κιλά το στρέμμα.
Πως μπορεί να αξιοποιηθεί ο σπόρος σουσαμιού;
-Το σησαμέλαιο: η εξαγωγή του ελαίου γίνεται με συμπίεση εν ψυχρώ και δίνει ένα έλαιο που χρησιμοποιείται στη διατροφή. Έπειτα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη παραγωγή μαργαρίνης, σαπωνοποιίας και εντομοκτόνων ύστερα από ειδική επεξεργασία.
-Η «πίτα» του σουσαμιού: είναι τα υπολείμματα των σπόρων μετά την εξαγωγή του ελαίου, είναι μεγάλης θρεπτικής αξίας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη διατροφή αγροτικών ζώων.
-Το άλευρο του σουσαμιού: παράγεται με ειδική διαδικασία και μπορεί να αντικαταστήσει το άλευρο της αραχίδας.
-Προϊόντα ζαχαροπλαστικής: παράγονται είδη όπως το παστέλι και ο χαλβάς.
-Ταχίνι: παράγεται από τους σπόρους του σουσαμιού αφού αποφλοιωθούν, αποξηραθούν και πολτοποιηθούν.
ΠΗΓΗ: https://www.minagric.gr/images/stories/docs/agrotis/Aromatika_Fyta/sousami301214.pdf
