Στη βιολογική γεωργία εμπλέκονται αγροί ή κτηνοτροφικές μονάδες (πρωτογενής παραγωγή), σημεία επεξεργασίας και μεταποίησης (δευτερογενής παραγωγή) αλλά και μία σειρά υποστηρικτικών υπηρεσιών όπως δίκτυα διανομών, συμβούλους, οργανισμούς πιστοποίησης (τριτογενής τομέας).

Η βιολογική παραγωγή είναι η πρώτη θεσμοθετημένη μορφή γεωργίας η οποία περιγράφεται από κανόνες που διέπουν όλη την αλυσίδα παραγωγής
μέχρι την κατανάλωσή.

Ο όρος βιολογικό προϊόν προστατεύεται από Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και δεν μπορεί να χρησιμοποιείται σε καμία άλλη περίπτωση πλην των επίσημα πιστοποιημένων βιολογικών προϊόντων.

Στην Ευρωπαϊκή ένωση αν και προσπάθειες για παραγωγή βιολογικών προϊόντων έχουν ξεκινήσει πριν από μισό αιώνα, η πρώτη οργανωμένη και εποπτευόμενη από τα κράτη παραγωγή τους άρχισε το 1991 με την έκδοση του Κανονισμού 2092/91.

Στην αρχή περιείχε κανόνες παραγωγής μόνο για τη φυτική παραγωγή. Με την έλευση των χρόνων και τις διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών προστέθηκαν κανόνες για την μεταποίηση, τη ζωική παραγωγή μέχρι που φτάσαμε στις μέρες μας όπου περιέχονται κανόνες και για την παραγωγή ψαριών κ.α. Πλέον ο κανονισμός 2092/91 αντικαταστάθηκε από τον Κανονισμό 834/2007 με εφαρμοστικό Κανονισμό τον 889/2008 που περιγράφει τους κανόνες παραγωγής.

Γενικά μπορούμε να πούμε ότι στην βιολογική γεωργία ο άνθρωπος στηρίζεται στους φυσικούς μηχανισμούς και τις λειτουργίες της φύσης για να πετύχει παραγωγή προϊόντων σε αντίθεση με τη συμβατική όπου στηρίζεται στην χρήση χημικών παρασκευασμάτων όπως είναι τα λιπάσματα και τα συνθετικά φυτοφάρμακα.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

Στην βιολογική γεωργία σκοπός είναι η αποκατάσταση της ισορροπίας των οργανισμών του οικοσυστήματος με τους ωφέλιμους οργανισμούς να διατηρούν τα παθογόνα σε χαμηλά επίπεδα.

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

Στην συμβατική εφαρμόζονται εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα και άλλα συνθετικά χημικά παρασκευάσματα τα οποία διαταράσσουν την ισορροπία αυτή.

Η διατροφή των βιολογικών ζώων βασίζεται σε βιολογικές ζωοτροφές με ιδιαίτερη έμφαση στην βόσκηση (μίμηση των φυσικών διαδικασιών), ενώ στη συμβατική η τροφή αποτελείται κυρίως από συμπυκνωμένα σιτηρέσια που παρέχονται σε ολοένα αυξανόμενες ποσότητες.

Τα βιολογικά ζώα εξασφαλίζουν καλές συνθήκες υγείας λόγω των συνθηκών διαβίωσης (animal welfare) ενώ τα συμβατικά υφίστανται πλήθος κτηνιατρικών αγωγών που περιλαμβάνουν εμβολιασμούς, αλλοπαθητικά κτηνιατρικά φάρμακα και ορμόνες.

Στα μεταποιημένα βιολογικά προϊόντα επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται κάποιες βοηθητικές ουσίες με σκοπό την καλύτερη συντήρηση τους και προστασία του καταναλωτή.

Οι χρήσεις τους όμως δεν είναι γενικές αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις περιορίζονται σε συγκεκριμένα προϊόντα και για συγκεκριμένους σκοπούς.

Για να μπορεί κάποιος να επισημάνει τα παραγόμενα προϊόντα ως «βιολογικά» δεν αρκεί απλά να τηρεί τους ισχύοντες Κανονισμούς.

Θα πρέπει να ενταχθεί στο επίσημο σύστημα ελέγχου και πιστοποίησης.

1. Η ένταξή του ξεκινάει με την υποβολή αίτησης πιστοποίησης σε έναν διαπιστευμένο και αδειοδοτημένο οργανισμό πιστοποίησης.

2. Μετά τη σύναψη συμφωνίας ενημερώνονται και οι κρατικές αρχές.

3. Για να μπορεί να πουλάει βιολογικά προϊόντα μια επιχείρηση θα πρέπει να αποδεικνύει συμμόρφωση με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Αυτό γίνεται με επαναλαμβανόμενες επιθεωρήσεις από τον οργανισμό πιστοποίησης.

4. Μετά το πέρας της περιόδου μετατροπής ο οργανισμός δύναται να εκδώσει πιστοποιητικά για τα προϊόντα και μόνο τότε μπορούν αυτά να πωλούνται ως βιολογικά.

5. Εκτός από τις επιθεωρήσεις στο πεδίο οι οργανισμοί πιστοποίησης δειγματοληπτικά διεξάγουν χημικές αναλύσεις στα προϊόντα ως συμπληρωματικό εργαλείο για την λήψη της απόφασης πιστοποίησης.

Οι έλεγχοι μπορούν να είναι τακτικοί (κατόπιν ενημέρωσης) ή έκτακτοι.

Γι' αυτό το λόγο μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι τα βιολογικά προϊόντα είναι τα περισσότερο ελεγχόμενα προϊόντα αυτή τη στιγμή στην αγορά.           

Η βιολογική γεωργία μπορεί να χρησιμοποιεί τις φυσικές διαδικασίες όμως δεν είναι, όπως πολλοί πιστεύουν, απλά μία επιστροφή στις πρακτικές και συνθήκες του παρελθόντος.

Προφανώς η γνώση που απέκτησε η ανθρωπότητα σε χιλιετίες ενασχόλησής της με τη γεωργία ενσωματώνεται στις εφαρμοζόμενες πρακτικές.

Κατά βάση όμως, η βιολογική γεωργία είναι γεωργία υψηλής τεχνογνωσίας που απαιτεί κατάλληλο σύστημα λήψης αποφάσεων και βαθιά γνώση των διαδικασιών που συμβαίνουν σε μικρή και μεγάλη κλίμακα, από επίπεδο κάμπου μέχρι επίπεδο μεμονωμένου φυτού.

Οι δυσκολίες που πολλές φορές αντιμετωπίζονται στην παραγωγική διαδικασία οφείλονται σε αντικειμενική αδυναμία των αγροτών και των τεχνικών που υποστηρίζουν την παραγωγή να δώσουν λύση λόγω έλλειψης γνώσεων.

Όμως γνώση παράγεται καθημερινά από τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά ιδρύματα αλλά και μεμονωμένους ανθρώπους κατά την άσκηση της δραστηριότητας.

Αυτό που χρειάζεται να γίνει είναι η καλή διάχυσή της στην παραγωγική βάση μέσα από κατάλληλα διαμορφωμένους μηχανισμούς ώστε να δημιουργεί κάθε μέρα μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η βιολογική γεωργία είναι ο τριτογενής τομέας.

Αναφέρθηκε ήδη η δυσκολία πρόσβασης των ενδιαφερόμενων στην απαιτούμενη τεχνογνωσία για να παραχθούν ανταγωνιστικά βιολογικά προϊόντα υψηλής ποιότητας.

Άλλο ένα πρόβλημα που προκύπτει είναι οι σχετικά υψηλές τιμές διάθεσης των προϊόντων στον καταναλωτή.

Πολλοί, εσφαλμένα πιστεύουν ότι αυτή η διαφορά τιμής η οποία είναι κατά μέσο όρο +30% από τα αντίστοιχα συμβατικά προϊόντα πηγαίνει στον παραγωγό. Όμως δεν είναι έτσι τα πράγματα.

Η βιολογική γεωργία αν και έχει καταλάβει ένα σημαντικό μερίδιο της αγοράς, εντούτοις δεν έχει αποκτήσει την κρίσιμη μάζα ώστε να μπορεί να συντηρήσει την δική της μεγάλη και ανταγωνιστική εφοδιαστική αλυσίδα. Δεν έχει δηλαδή ακόμη καταφέρει να δημιουργήσει τα δικά της ανεξάρτητα δίκτυα. Αυτός είναι και ο λόγος που αν και τα προϊόντα αυτά πωλούνται σε καλύτερες τιμές από ότι τα συμβατικά παρόλα αυτά η διαφορά δεν επιστρέφει στα σημεία παραγωγής για να επενδυθεί σε αυτή, αλλά μεγάλο μέρος της απορροφάται στην εφοδιαστική αλυσίδα για να μπορεί αυτή να λειτουργεί.

Αυτό έχει επισημανθεί από πολλούς τα τελευταία χρόνια ως πρόβλημα που αν λυθεί θα επιτρέψει ακόμη θεαματικότερη ανάπτυξη του κλάδου. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού είναι ανάγκη να υπάρξουν συμπράξεις και συνεργασίες επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Ακόμη λόγω της ρευστής κατάστασης στη χώρα μας σήμερα θα ήταν χρήσιμο να τεθούν κάποιοι κανόνες που θα εγγυώνται στους συνεργαζόμενους την επιτυχία της συνεργασίας τους. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να συμβάλλει η υιοθέτηση στρατηγικών συμμαχιών μέσα από συμβολαιακά σχήματα. 

Η βιολογική γεωργία είναι μια καλή απάντηση για όποιον θέλει να ασχοληθεί με την παραγωγή και εμπορία προϊόντων ποιότητας.

Μπορεί να εγγυηθεί ένα αξιοπρεπές εισόδημα σε όποιον επιλέξει να την ασκήσει.

Καθημερινά βλέπουμε ότι υπάρχει και αυξάνεται η ζήτηση για ελληνικά βιολογικά προϊόντα από αγορές του εξωτερικού αλλά και της χώρας μας.

Προϊόντα που δεν είχαμε δώσει σημασία μέχρι σήμερα αναδεικνύονται σε leaders. Χρειάζεται όμως να γίνει σοβαρός σχεδιασμός από την αρχή και να υπάρξει προσήλωση στο επιχειρηματικό σχέδιο που θα αποφασιστεί να εφαρμοστεί. Με θέληση και κατάλληλη καθοδήγηση θα αποδείξει την αξία της.