Φανταστείτε να έχετε την επιλογή μεταξύ 800 ευρώ ή να ρίξετε ένα κέρμα που μπορεί να κερδίσει 1000 ευρώ. Κορώνα για τα 1000 ευρώ και γράμματα χάνετε τα πάντα. Οι περισσότεροι από εμάς, χωρίς δεύτερη σκέψη, θα επιλέγαμε τα 800 ευρώ.
Μήπως όμως όλοι μας ανεξαιρέτως θα επιλέγαμε το κέρμα στην περίπτωση που ήμασταν ναυαγοί σε ένα νησί έρημο, χωρίς χρήματα και χρειαζόμασταν 900 ευρώ για μία αεροπορική πτήση;
Τα φυτά, και συγκεκριμένα τα μπιζέλια, αποδεικνύεται πως παίρνουν ακριβών την ίδια απόφαση.
(Διαβάστε περισσότερα για την καλλιέργεια του μπιζελιού ΕΔΩ)
Όταν αντιμετωπίζουν δύσκολες στιγμές, τα φυτικά είδη παίρνουν το ρίσκο, αναφέρουν οι επιστήμονες
Η ανακάλυψη αυτή είναι η πρώτη που δείχνει ότι τα φυτά - και όχι μόνο τα ζώα - έχουν τη δυνατότητα να μεταβάλλουν την κατάστασή τους, και από μία κατάσταση αποφυγής του κινδύνου, να μεταβούν σε μια κατάσταση αποδοχής του κινδύνου και να παίξουν με τις πιθανότητες.
Οι περισσότεροι από εμάς, θεωρούμε τα φυτά παθητικούς οργανισμούς. Είναι μία λανθασμένη εντύπωση. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα επιβεβαίωσης της ενεργητικής συμπεριφοράς των φυτών, όπως η κάμψη τους προς το ηλιακό φως, η αντίδρασή τους στην υγρασία κ.α.
Ανθρώπινο και ζωικό βασίλειο, στην περίπτωση μιας σταθερής κατάστασης, παίρνουν λιγότερα ρίσκα. Όταν όμως οι ισορροπίες μεταβάλλονται, και συνήθως όταν η προσφορά τροφής είναι αβέβαιη, οι στρατηγικές αλλάζουν και γίνονται περισσότερο παρακινδυνευμένες.
Για να διαπιστωθεί εάν τα φυτά κάνουν το ίδιο, ο Efrat Dener, μεταπτυχιακός φοιτητής περιβαλλοντικών επιστημών στο Ben-Gurion University του Negev στη Beersheba του Ισραήλ και οι συνεργάτες του, πραγματοποίησαν μια σειρά πειραμάτων σε μπιζέλια (Pisum sativum) καλλιεργούμενα σε θερμοκήπιο.
Το πείραμα είχε ως εξής:
Τα φυτά αναπτύχθηκαν με ρίζες χωρισμένες μεταξύ δύο δοχείων. Κάθε δοχείο περιείχε την ίδια συγκέντρωση και τύπο θρεπτικών ουσιών. Αλλά το επίπεδο των θρεπτικών συστατικών στη μία περίπτωση ήταν σταθερό, αλλά διαφορετικό στην άλλη περίπτωση. Μετά από 12 εβδομάδες, οι επιστήμονες μέτρησαν τη συνολική μάζα των ριζών των φυτών και την κατανομή των ριζών τους σε κάθε δοχείο.
Διαπίστωσαν ότι τα φυτά διέφεραν όσον αφορά στην κατανομή των ριζών ανάλογα με το επίπεδο θρεπτικών ουσιών σε κάθε μία περίπτωση. Σε ορισμένες δοκιμές, τα φυτά αντιμετώπιζαν την επιλογή ανάμεσα σε ένα δοχείο με σταθερή υψηλή παροχή θρεπτικών ουσιών και σε ένα δοχείο με μεταβλητά επίπεδα θρεπτικών ουσιών. Αυτά τα φυτά, χωρίς να προκαλούν έκπληξη, αντιμετώπιζαν κινδύνους και αύξησαν τις ρίζες τους στο σταθερό δοχείο.
Τα φυτά λοιπόν, άλλαξαν τη στρατηγική τους όταν αντιμετώπιζαν την επιλογή ανάμεσα σε ένα δοχείο με μεταβαλλόμενα επίπεδα θρεπτικών ουσιών και σε ένα δοχείο με σταθερές αλλά χαμηλές ποσότητες θρεπτικών ουσιών - τόσο χαμηλές, κάτω από το επίπεδο που χρειάζεται ένα φυτό για να επιβιώσει.
Σε αυτή την περίπτωση, τα φυτά, όπως και ένας ναυαγός χωρίς καμία ελπίδα διαφυγής, ρισκάρουν.
Έστειλαν περισσότερες ρίζες στο μεταβλητό δοχείο, βασικά ρίχνοντας ένα νόμισμα για να δουν αν θα είχαν την τύχη να προσλάβουν τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονταν για να επιβιώσουν, σύμφωνα με τους επιστήμονες σήμερα στην Current Biology.
Το παραπάνω πείραμα είναι η πρώτη ένδειξη αυτού του είδους της αντίδρασης από έναν οργανισμό που στερείται νευρικού συστήματος. Τα φυτά λοιπόν, έχουν κάποιο τρόπο να αισθάνονται ή να αξιολογούν τις διαφορετικές συνθήκες περιβάλλοντος, αν και οι επιστήμονες δεν ξέρουν ακόμα ποιός ακριβώς είναι αυτός ο τρόπος.
Οι γνώσεις μας όσον αφορά στη συμπεριφορά των φυτών είναι πολύ περιορισμένες. Πρόκειται για ένα ακόμη ανεξερεύνητο, πολύ ενδιαφέρον πεδίο, πολλών όμως δυνατοτήτων. Η μελέτη της συμπεριφοράς των φυτών μπορεί να μας δώσει συγκεκριμένες και πολύτιμες απαντήσεις σε καίρια ζητήματα θρέψης και φυτοπροστασίας.
Στην πραγματικότητα τα φυτά διαθέτουν ένα σύστημα επικοινωνίας το οποίο περιλαμβάνει ηλεκτρικά σήματα τα οποία ενεργοποιούνται ως ανταπόκριση σε εξωτερικά ερεθίσματα και τα σήματα αυτά αποτελούν μια πολύτιμη μορφή δεδομένων.
Αυτά τα δεδομένα τυχαίνει να παράγονται μόνο από φυτά όταν εκτίθενται σε ηλιακό φως, ρύπους, θρεπτικά συστατικά ή παράσιτα.
Αυτό που μένει να κάνουμε εμείς είναι να αξιοποιήσουμε αυτές τις πολύτιμες πληροφορίες οι οποίες στην ουσία θα μας ενημερώνουν για τις διάφορες αλλαγές στο περιβάλλον ώστε εμείς να μπορούμε να ανταποκριθούμε καλύτερα.
Αυτό το είδος δεδομένων, όπως εικάζεται, θα μπορούσε τελικά να εφαρμοστεί για τη μέτρηση ενός ευρέος φάσματος χημικών και φυσικών παραμέτρων, μεταξύ των οποίων η ρύπανση, η θερμοκρασία, η υγρασία, το ηλιακό φως, η όξινη βροχή ή ακόμη και η ποσότητα ρύπανσης στον αέρα.
Μάλλον, υπάρχει μια έντονη υποψία πως τα φυτά είναι ικανά να λύσουν προβλήματα και να μάθουν από εμπειρίες του παρελθόντος. Ας συνεργαστούμε λοιπόν μαζί τους!