Το φθινοπωρινό όργωμα είναι η πρώτη από τις εργασίες για την προετοιμασία του εδάφους, με σκοπό την αναστροφή του, καθώς και την ενσωμάτωση ζιζανίων και φυτικών υπολειμμάτων τα οποία έχουν παραμείνει στο χωράφι, προκειμένου να αποσυντεθούν. Ωστόσο, σε περίπτωση που το όργωμα αυτό δεν μπορεί να γίνει το φθινόπωρο, τότε μετατίθεται για την άνοιξη. Βασικός παράγοντας για ένα πετυχημένο όργωμα είναι να γίνει όταν το έδαφος βρίσκεται στο ρώγο του.

Με τον ερχομό της άνοιξης ξεκινάει η διαδικασία ης σποροκλίνης. Σε κάποιες περιπτώσεις, ανάλογα με τον τύπο και την υγρασία του εδάφους, είναι απαραίτητη η χρήση ρίπερ. Διαφορετικά το ψιλοχωμάτισμα του εδάφους επιτυγχάνεται με καλλιεργητή ή σβωλοτρίφτη ή συνδυασμό αυτών. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η διατήρηση της υγρασίας του χωραφιού έτσι ώστε να επιτευχθεί ομοιόμορφο φύτρωμα των φυτών.

Κατεργασίες του εδάφους πέρα από τις απαραίτητες, εξαντλούν την υγρασία και καταστρέφουν τη δομή του, προκαλώντας συμπίεση, με αποτέλεσμα τη μείωση του αερισμού και τον περιορισμό της κίνησης του νερού.

Ο ηλίανθος πρέπει να σπέρνεται κατά το δυνατό πρώιμα, ιδιαίτερα ο ξηρικός, ώστε να αποφεύγονται οι ξηροθερμικές συνθήκες και να ικανοποιούνται οι ανάγκες σε νερό. Για τη Βόρεια Ελλάδα κατάλληλη εποχή σποράς θεωρείται από τα μέσα Μαρτίου έως τα μέσα Απριλίου. Η εποχή σποράς συνδέεται και με την ποιότητα του ελαίου καθώς προσδιορίζει την περίοδο ανθήσεως. Αν μετά την άνθηση επικρατήσουν υψηλές θερμοκρασίες, μειώνεται η περιεκτικότητα του και αντίστροφα. Η σπορά πραγματοποιείται με μηχανές ακρίβειας αραβοσίτου ή ζαχαροτεύτλων, ύστερα από ειδική ρύθμιση ή με άλλους δίσκους. Το βάθος σποράς είναι 3-10 εκ., αναλόγως της υγρασίας του εδάφους και του μεγέθους του σπόρου. Οι συνήθεις αποστάσεις μεταξύ γραμμών σποράς είναι 60-75εκ., αναλόγως της ευρωστίας του φυτού. Σε μερικές περιπτώσεις σπέρνεται και σε διπλές γραμμές σποράς οι οποίες απέχουν μεταξύ τους περί τα 25εκ. και από το επόμενο ζεύγος περί τα 80-120εκ. Οι αποστάσεις των φυτών επάνω στη γραμμή είναι 15-20εκ. και η ποσότητα του σπόρου κυμαίνεται από 0,5-1,5 kg/στρέμμα.

Επιλογή κατάλληλου υβριδίου

Προκειμένου να γίνει σωστή επιλογή του κατάλληλου υβριδίου λαμβάνονται υπόψιν πολλοί παράγοντες, όπως:

► η αποδοτικότητα και η σταθερότητα του υβριδίου,

► η αντοχή του σε ξηροθερμικές συνθήκες και ασθένειες,

► η πρωιμότητά του

► και η περιεκτικότητα του σε έλαιο.

Σημαντικοί παράγοντες, επίσης, θεωρούνται και ο τρόπος ζιζανιοκτονίας που θα επιλεχθεί, στην επιλογή της οποίας συμβάλλουν και οι εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής, καθώς και η προσωπική εμπειρία του παραγωγού και οι απαιτήσεις της αγοράς.

Ο ηλίανθος παθαίνει ζημιές από τα ζιζάνια μέχρι το στάδιο της πλήρους φυτοκάλυψης και ειδικότερα τις 15 ημέρες μετά το φύτρωμα, τότε που ο ρυθμός αυξήσεως του φυτού είναι βραδύς. Στη συνέχεια, ο ηλίανθος αποτελεί αποπνικτικό φυτό για τα ζιζάνια. Τα ζιζάνια αντιμετωπίζονται, συνήθως, με συνδυασμό μηχανικών και χημικών μέσων. Υπάρχουν κατάλληλα προσπαρτικά, προφυτρωτικά και μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα.

Προτού προβούμε στην λίπανση του ηλίανθου, είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί μέσω εδαφολογικής ανάλυσης η γονιμότητα του αγρού. Συστάσεις λίπανσης που δεν βασίζονται σε δεδομένα εδαφολογικής ανάλυσης, μπορεί να οδηγήσουν είτε σε υπολίπανση είτε σε υπερλίπανση. Στην πρώτη περίπτωση, η βελτιστοποίηση τόσο της στρεμματικής απόδοσης όσο και του μέγιστου οικονομικού οφέλους δεν θα επιτευχθούν, ενώ στην περίπτωση της υπερλίπανσης μπορεί να υπάρξουν περιττές δαπάνες, υπερβολική βλαστική ανάπτυξη, οψίμιση της ωριμότητας, πλάγιασμα, υποβάθμιση των παραγωγικών προϊόντων, καθώς και προβλήματα ρύπανσης των νερών και του εδάφους.

Ένα από τα πλεονεκτήματα του ηλίανθου είναι ότι αποτελεί επένδυση ιδιαίτερα «χαμηλού ρίσκου» για τους αγρότες, επειδή έχει χαμηλό κόστος. Δεν απαιτείται, δηλαδή, παρά ο μισός προϋπολογισμός σε σχέση με την καλλιέργεια βαμβακιού και το ένα τρίτο των χρημάτων σε σύγκριση με το καλαμπόκι. Με δεδομένη τη μεγάλη ζήτηση του ηλιέλαιου από τη βιομηχανία, όπως και τη στροφή προς τα ενεργειακά φυτά, η καλλιέργεια του ηλίανθου στις περισσότερες των περιπτώσεων συμβασιοποιείται, εξασφαλίζοντας σταθερά κέρδη για τον παραγωγό.

ΠΗΓΕΣ

Fernández-Luqueño, F., López-Valdez, F., Miranda-Arámbula, M., Rosas-Morales, M., Pariona, N., & Espinoza-Zapata, R. (2014). An introduction to the sunflower crop. Sunflowers: Growth and Development, Environmental Influences and Pests/Diseases. Valladolid, Spain: Nova Science Publishers, 1-18.

Kaya, Y., Jocic, S., & Miladinovic, D. (2012). Sunflower. In Technological Innovations in Major World Oil Crops, Volume 1 (pp. 85-129). Springer, New York, NY.

Bayhan, Y., Kayisoglu, B., & Gonulol, E. (2002). Effect of soil compaction on sunflower growth. Soil and Tillage Research, 68(1), 31-38.

Τσιάνος, Ν. (2008). Επίδραση μεθόδων κατεργασίας του εδάφους στην καλλιέργεια δυο ποικιλιών ηλίανθου στην Κεντρική Ελλάδα (Master's thesis).