Οι απαντήσεις ποικίλουν και για διαφορετικούς λόγους κάθε φορά. Εάν τώρα, μπορούσαμε να κάνουμε την ίδια ερώτηση και σε ένα φυτό, η απάντηση μάλλον θα αργούσε να δοθεί γιατί τα φυτά πραγματικά δεν μπορούν να καταλάβουν τη διαφορά μεταξύ των δύο κατηγοριών λιπασμάτων.

Αυτό που μοναδικά καταλαβαίνουν τα φυτά είναι πως τα θρεπτικά συστατικά παραμένουν θρεπτικά συστατικά, και είναι αυτά τα οποία χρειάζονται, μεταξύ άλλων, για να αναπτυχθούν.

Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των οργανικών και χημικών λιπασμάτων όσον αφορά τη διαθεσιμότητα θρεπτικών ουσιών και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο έδαφος, τα φυτά και το περιβάλλον.

Βάσει λοιπόν ποιών κριτηρίων αποφασίζει ο ευσυνείδητος καλλιεργητής;

Καλό θα ήταν να ξεκινούσαμε με την αποσαφήνιση κάποιων όρων προς αποφυγή οποιασδήποτε σύγχυσης και παρερμηνείας.

Επάνω στις συσκευασίες των προϊόντων υπάρχουν πολλοί χαρακτηρισμοί, όπως: βιολογικός, ανόργανος, χημικός, συνθετικός, τεχνητός και πάει λέγοντας…

Τα καλά νέα είναι πως για αρχή μπορούμε να περιορισθούμε αλλά και να παραμείνουμε σε δύο βασικούς χαρακτηρισμούς, στο οργανικός και χημικός και η τελική επιλογή μας να γίνει σύμφωνα με αυτούς.

Οργανικά (βιολογικά) λιπάσματα

Οι λέξεις "βιολογικό" ή "φυσικό" στην προκειμένη περίπτωση απλά σημαίνουν ότι το προϊόν επεξεργάζεται ελάχιστα και οι θρεπτικές ουσίες παραμένουν συνδεδεμένες στις φυσικές τους μορφές αντί να εξάγονται και να εξευγενίζονται.

Το οργανικό λίπασμα συνήθως παρασκευάζεται από φυτικά ή ζωικά απόβλητα ή κονιοποιημένα ορυκτά. Παραδείγματα είναι η κοπριά και οι κομπόστες.

Συνήθως πωλούνται ως "βελτιωτικά εδάφους" και όχι ως λιπάσματα, επειδή οι αναλογίες θρεπτικών συστατικών είναι δύσκολο να εξασφαλιστούν.

Τα οργανικά λιπάσματα μπορούν να υποστούν επεξεργασία σε ένα εργοστάσιο ή, στην περίπτωση της κοπριάς, σε μια γεωργική εκμετάλλευση.

Πλεονεκτήματα οργανικών λιπασμάτων:

• Εκτός από την απελευθέρωση θρεπτικών ουσιών, καθώς τα οργανικά λιπάσματα διασπώνται, βελτιώνουν τη δομή του εδάφους και αυξάνουν την ικανότητά του να συγκρατεί νερό και θρεπτικά συστατικά. Με τον καιρό, τα οργανικά λιπάσματα θα κάνουν το χώμα και τα φυτά σας υγιή και ισχυρά.

• Δεδομένου ότι πρόκειται για τα τελικά λιπάσματα βραδείας απελευθέρωσης, είναι πολύ δύσκολο να υπερλιπάνετε και τελικά να βλάψετε την καλλιέργειά σας.

• Υπάρχει ελάχιστος κίνδυνος συσσώρευσης τοξικών χημικών ουσιών και αλάτων που μπορεί να είναι ολέθρια για τα φυτά.

• Τα οργανικά λιπάσματα είναι ανανεώσιμα, βιοδιασπώμενα, βιώσιμα και φιλικά προς το περιβάλλον.

• Αν και το κόστος των έτοιμων οργανικών λιπασμάτων είναι αρκετά υψηλό, θα μπορούσε κάποιος καλλιεργητής να φτιάξει το δικό του οργανικό λίπασμα (μέσω κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων).

Μειονεκτήματα των οργανικών λιπασμάτων:

• Απαιτούνται μικροοργανισμοί για να διασπάσουν και να απελευθερώσουν θρεπτικά συστατικά στο έδαφος. Δεδομένου ότι χρειάζονται ζέστη και υγρασία για να κάνουν τη δουλειά τους, η αποτελεσματικότητα του οργανικού λιπάσματος περιορίζεται εποχιακά. Τα καλά νέα είναι ότι αυτοί οι μικροοργανισμοί λαμβάνουν ενέργεια από την αποσύνθεση φυτικών και ζωικών ουσιών, οπότε η εφαρμογή οργανικού λιπάσματος παρέχει μια ολοκληρωμένη συσκευασία θρεπτικών συστατικών για το χώμα σας.

• Τα οργανικά λιπάσματα καταρρέουν σύμφωνα με τους κανόνες της φύσης, έτσι ώστε να μην απελευθερώνουν, τελικά, τα θρεπτικά συστατικά μόλις τα χρειάζεστε. Πρέπει να είστε υπομονετικοί - δε θα δείτε βελτίωση μέσα σε μία νύχτα. Στην πραγματικότητα, μπορεί να δείτε μια ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών στα φυτά σας κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο μηνών έως ότου η πρώτη εφαρμογή δείξει τις πραγματικές της προθέσεις και δυνατότητες. Μην απογοητευτείτε! Ο επιμένων νικά!

• Οι αναλογίες θρεπτικών ουσιών είναι συχνά άγνωστες και το συνολικό ποσοστό είναι χαμηλότερο από ότι στα χημικά λιπάσματα. Ωστόσο, ορισμένα βιολογικά προϊόντα, έχουν υψηλότερα ποσοστά σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά.

• Υπάρχει περίπτωση, λόγω του τρόπου εφαρμογής των οργανικών λιπασμάτων, πολύτιμα θρεπτικά στοιχεία να χαθούν (να ξεπλυθούν) σε αρκετά μεγάλο βαθμό.

Χημικά λιπάσματα

Τα χημικά λιπάσματα (που ονομάζονται επίσης ανόργανα, συνθετικά, τεχνητά ή κατασκευασμένα) έχουν εξευγενιστεί για να εκχυλίσουν τα θρεπτικά συστατικά και να τα δεσμεύσουν σε συγκεκριμένες αναλογίες μαζί με άλλες χημικές ουσίες.

Αυτά τα προϊόντα μπορεί να είναι κατασκευασμένα από πετρελαιοειδή, πετρώματα ή ακόμη και οργανικές πηγές.

Μερικές από τις χημικές ουσίες μπορεί να είναι φυσικές, αλλά η διαφορά είναι ότι τα θρεπτικά συστατικά σε χημικά λιπάσματα εξευγενίζονται στην καθαρή τους κατάσταση και απογυμνώνονται από ουσίες που ελέγχουν τη διαθεσιμότητα και τη διάσπασή τους, κάτι που σπάνια συμβαίνει στη φύση.

 Πλεονεκτήματα χημικών λιπασμάτων:

• Δεδομένου ότι τα θρεπτικά συστατικά είναι άμεσα διαθέσιμα στα φυτά, η βελτίωση εμφανίζεται μέσα σε λίγες ημέρες.

• Παρασκευάζονται με συγκεκριμένο τρόπο για να παράγουν την ακριβή αναλογία των επιθυμητών θρεπτικών ουσιών.

• Η τυποποιημένη πλέον ετικέτα καθιστά εύκολη την κατανόηση των αναλογιών των περιεχόμενων θρεπτικών στοιχείων.

• Αποτελούν μια φθηνή λύση.

Μειονεκτήματα χημικών λιπασμάτων:

• Τα χημικά λιπάσματα προέρχονται κυρίως από μη ανανεώσιμες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των ορυκτών καυσίμων.

• Είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των φυτών αλλά δεν κάνουν τίποτα για να στηρίξουν το έδαφος. Δεν προωθούν τη ζωή ή την υγεία του εδάφους ή τη δομή του εδάφους. Στην πραγματικότητα, τα χημικά λιπάσματα δεν αντικαθιστούν πολλά ιχνοστοιχεία που σταδιακά εξαντλούνται από επαναλαμβανόμενες καλλιέργειες φυτών, με αποτέλεσμα τη μακροπρόθεσμη καταστροφή του εδάφους.

• Επειδή τα θρεπτικά συστατικά είναι άμεσα διαθέσιμα, υπάρχει κίνδυνος υπερβολικής λίπανσης μιας καλλιέργειας. Αυτό όχι μόνο μπορεί να κάψει τα φυτά αλλά να αναστατώσει ολόκληρο το οικοσύστημα.

• Τα χημικά λιπάσματα έχουν την τάση να διεισδύουν ή να απομακρύνονται από τα φυτά, απαιτώντας συνεχώς πρόσθετες εφαρμογές.

• Επαναλαμβανόμενες εφαρμογές ενδέχεται να οδηγήσουν σε τοξική συσσώρευση χημικών ουσιών όπως το αρσενικό, το κάδμιο και το ουράνιο στο έδαφος. Αυτές οι τοξικές χημικές μάλλον τελικά καταλήγουν στο πιάτο του καταναλωτή.

• Η μακροπρόθεσμη χρήση χημικού λιπάσματος μπορεί να αλλάξει το pH του εδάφους, να αναστατώσει τα ευεργετικά μικροβιακά οικοσυστήματα, να αυξήσει τα παράσιτα και ακόμη και να συμβάλει στην απελευθέρωση αερίων θερμοκηπίου.

Κάνοντας τελικά τη σωστή επιλογή

Είναι πλέον καιρός να απομυθοποιήσουμε τόσο τα οργανικά όσο και τα ανόργανα προϊόντα θρέψης.

Δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στα συστατικά που περιέχονται σε αυτά τα προϊόντα, καθώς και στην εκπαίδευσή μας για το πώς, γιατί και από πού προήλθαν, θα βοηθούσε πολύ στη λήψη καλύτερων αποφάσεων σχετικά με τα θρεπτικά συστατικά που πρέπει να χρησιμοποιηθούν στο χωράφι.

Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δύο είναι πως με το οργανικό λίπασμα ταΐζουμε το έδαφος ενώ με το χημικό, το φυτό.

Σίγουρα χρειάζονται και τα δύο διότι το φυτό θα συγκομισθεί και θα φύγει, δίνοντας σαφώς εισόδημα στο παραγωγό.

Αυτό όμως που μένει είναι το χώμα, το οποίο εάν καταστραφεί, το επόμενο φυτό δε θα ευδοκιμήσει.

Από την άλλη, ο κόσμος δεν μπορεί να τραφεί μόνο με κοπριά και κομπόστα.

Υπάρχει για ακόμη μία φορά η ανάγκη του μέτρου και της σωστής χρήσης των σκευασμάτων.

Εφαρμογή των χημικών λιπασμάτων χωρίς υπερβολές, με το σωστό τρόπο και στο σωστό χρόνο. 

Παν μέτρο άριστον λοιπόν, για ακόμη μια φορά.