Τα φυτά διαθέτουν ένα σύστημα ενδοεποικωνίας ώστε, να υπάρχει συντονισμός μεταξύ των λειτουργιών τους και ικανότητα αντίληψης των μεταβολών των συνθηκών του εξωτερικού περιβάλλοντος. Η χρησιμότητα του συστήματος ενδοεποικωνίας των φυτών γίνεται καλύτερα αντιληπτή, εάν σκεφτεί κανείς ότι οι συνθήκες που επικρατούν στο έδαφος και στις ρίζες των φυτών διαφέρουν σημαντικά από τις συνθήκες που επικρατούν στο υπέργειο μέρος των φυτών. 

Για παράδειγμα με την έλευση της άνοιξης οι θερμοκρασίες που επικρατούν στο υπέργειο τμήμα των φυτών επιτρέπουν την ενεργοποίηση του μεταβολισμού των φυτών. Ωστόσο, οι θερμοκρασίες που επικρατούν στο εδάφους βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται σημαντικές αποκλίσεις των συνθηκών και να μην γίνονται άμεσα αντιληπτές από τα φυτά.

Το σύστημα ενδοεποικοινωνίας λοιπόν μεταξύ των επί μέρους οργάνων, ιστών και κυττάρων είναι απολύτως απαραίτητο ώστε, να συντονίζει τις λειτουργίες των φυτών και τα φυτά να αποκτούν στοιχειώδη αίσθηση του χώρου και του χρόνου στον οποίο βρίσκονται.

Ο συντονισμός των λειτουργειών επιτυγχάνεται μέσω των φυτικών ορμονών με τις οποίες αποδίδονται τα ενδογενή σήματα. Αρχικά, ο όρος ορμόνη χρησιμοποιήθηκε για τα συστήματα ζωικών κυττάρων ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι φυτικές ορμόνες διαφέρουν σημαντικά ως προς τον τρόπο δράσης τους, παρουσιάζοντας σημαντικές ιδιαιτερότητες με αυτές των ζωτικών κυττάρων.

Οι 5 βασικές κατηγορίες φυτικών ορμονών που παράγονται σε διάφορα μέρη των φυτών και εξυπηρετούν τις ανάγκες των φυτών είναι: οι αυξίνες, οι γιββερελλίνες, οι κυτοκινίνες, το αιθυλένιο και το αμπσισικό οξύ.

Οι ορμόνες είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της καλής υγείας των φυτών και επηρεάζουν την αύξηση, ανάπτυξη και διαφοροποίηση των ιστών και οργάνων συντελώντας στην ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου των φυτών.

Ας γνωρίζουμε καλύτερα τις φυτικές ορμόνες 

Αυξίνες

Η αυξίνη παράγεται στις νεαρές καταβολές των φύλλων και μετακινείται προς τη ρίζα μέσω του βλαστού. Οι κυριότερες δράσεις της αυξίνης είναι:

► Επιμήκυνση των κυττάρων των εκπτυσσόμενων οργάνων. Τα κύτταρα που θα συγκροτούν τα νεαρά όργανα προκύπτουν από διαιρέσεις κυττάρων των μεριστωματικών ιστών, που στη συνέχεια τα κυτταρικά τοιχώματα επιμηκύνονται έως ότου πάρουν την τελική τους μορφή.

► Η αυξίνη παρεμποδίζει τη δραστηριότητα των μεριστωμάτων των πλάγιων οφθαλμών και κατ’ επέκταση το σχηματισμό των πλάγιων κλαδίσκων καθώς η αυξίνη δραστηριοποιείται στο κορυφαίο μερίστωμα του βλαστού. Με το κλάδεμα των κορυφών και την απομάκρυνση του κορυφαίου μεριστώματος διακόπτεται η παραγωγή αυξίνης των κορυφών και αναιρείται η παρεμποδιστική δράση στους πλάγιους οδηγώντας την ανάπτυξη των πλάγιων οφθαλμών και κλαδίσκων.

► Σχηματισμό του κορυφαίου μεριστώματος της ρίζας την επιμήκυνση των πλάγιων ριζών.

Η αυξίνη είναι υπεύθυνη για την φωτοτροπική τάση των φυτών να αναπτύσσονται προς το φως. Τα φυτά το κάνουν αυτό για να επιτύχουν το μέγιστο βαθμό φωτοσύνθεσης.

Οι περισσότερες αυξίνες που πωλούνται στο εμπόριο είναι συνθετικές και χρησιμοποιούνται τόσο για την προώθηση της ανάπτυξης ενός φυτού όσο και για την καταστολή της. Στα οπωροφόρα χρησιμοποιούνται συνθετικές αυξίνες για την κατεργασία των περιοχών κλαδέματος, για την αντιμετώπιση των λαίμαργων βλαστών καθώς και για την αποφυγή της καρπόδεσης.

Οι αυξίνες επίσης αποτελούν βασικές ενώσεις πολλών ζιζανιοκτόνων σκευασμάτων. Προκαλούν ανεξέλεγκτη κυτταρική ανάπτυξη των φυτών στόχων, εν προκειμένω των ζιζανίων, και τελικά αυτά οδηγούνται στο θάνατο (π.χ. 2,4-D). Άλλη χρήση των αυξινών είναι αυτή των ορμονών ριζοβολίας σε μοσχεύματα φυτών.

Γιββερελλίνες

Οι γιββερελλίνες (GA) είναι η μεγαλύτερη κατηγορία φυτικών ορμονών με περισσότερους από 70 τύπους ενώσεων. Έχουν επίσης τη διάκριση ότι είναι η πρώτη φυτική ορμόνη που έχει αναγνωρισθεί, μελετηθεί και κατανοηθεί.

Όπως οι αυξίνες, έτσι και οι γιββερελλίνες εμπλέκονται στην επιμήκυνση των στελεχών. Αν ένα φυτό φυσικά στερείται GA, θα είναι νάνο σε δομή και σε ανάστημα. Εάν λοιπόν ένα φυτό νάνος είναι επιθυμητό, θα πρέπει να σταματήσει η παραγωγή γιββερελλινών σε αυτό. Αρκετοί τύποι ρυθμιστών ανάπτυξης φυτών (PGRs) είναι αναστολείς της GA.

Οι γιβερελίνες είναι επίσης κρίσιμες για την καρπόδεση στις καλλιέργειες. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε οπωρώνες και αμπελώνες για να βοηθήσουν στην καρπόδεση των σταφυλιών και των άλλων καρπών. Βοηθούν επίσης στη διακοπή του λήθαργου των σπόρων, μια διαδικασία που συμβαίνει επίσης φυσικά.

Υπάρχουν περιπτώσεις σπόρων των οποίων ο λήθαργος διακόπτεται δύσκολα εξαιτίας ιδιαιτέρων μορφολογικών ή άλλων βιολογικών παραγόντων. Σε αυτήν την περίπτωση η εφαρμογή GA μπορεί να βοηθήσει.

Κυτοκινίνες

Οι κυτοκινίνες (CKs) είναι υπεύθυνες για την υποβοήθηση των κυτταρικών διαιρέσεων και τη διατήρηση της μεταβολικής δραστηριότητας των φυτών. Βρίσκονται μέσα στα φυτά όπου υπάρχει μια περιοχή που αναπτύσσεται ενεργά, όπως στις άκρες των φύλλων.

Εμπορικά, αυτές οι ορμόνες χρησιμοποιούνται στην ιστοκαλλιέργεια. Καθώς εμπλέκονται στην καρπόδεση και χρησιμοποιούνται ως ρυθμιστές ανάπτυξης των καρπών. Σε αντίθεση με το αιθυλένιο και το αμπσισικό οξύ, οι κυτοκινίνες προλαμβάνουν τη γήρανση στα φύλλα.

Αιθυλένιο

Το αιθυλένιο μάλλον αποτελεί την πιο γνωστή φυτική ορμόνη. Είναι η μοναδική ορμόνη σε αέρια μορφή (υδρογονάνθρακας). Είναι υπεύθυνη για την ωρίμανση των καρπών, τόσο φυσικά όσο και τεχνητά. Σε περιπτώσεις που οι καρποί καλλιεργειών, όπως οι μπανάνες, συλλέγονται πριν από την ωρίμανση, μπορούν να ωριμάσουν τεχνητά μέσω φυσικών ή συνθετικών ενώσεων αιθυλενίου.

Μία συνθετική μορφή αιθυλενίου είναι το Ethephon η οποία και χρησιμοποιείται ευρέως εμπορικά. Η χρήση της αποσκοπεί στην ομοιόμορφη και ταχύτερη ωρίμανση των καρπών καθώς επίσης για την αποκοπή φύλλων και καρπών όπου αυτό είναι επιθυμητό για εμπορικούς λόγους.

Το αιθυλένιο είναι το κύριο συστατικό των περισσότερων εμπορικών PGRs σκευασμάτων (ρυθμιστές ανάπτυξης).

Αμπσισικό οξύ

Σε αντίθεση με τις κυτοκινίνες, το αμπσισικό οξύ αναστέλλει την κυτταρική ανάπτυξη. Βοηθάει διαδικασίες φυτών όπως το λήθαργο των σπόρων, τη λειτουργία των στομάτων κατά το μαρασμό των φύλλων.

Υπάρχουν πολύ περισσότερες φυτικές ενώσεις που παράγονται φυσικά και εκτελούν διάφορες λειτουργίες μέσα στα φυτά απ 'ό, τι οι κλασικές πέντε. 

Άλλες ταυτοποιημένες φυτικές ορμόνες περιλαμβάνουν ιασμονικά (όπως ιασμονικό μεθυλεστέρα), σαλικυλικά άλατα κ.α.

Τα ιασμονικά παράγωγα εμπλέκονται σε πολλές κανονιστικές λειτουργίες των φυτών, αλλά είναι περισσότερο μοναδικά στην ικανότητά τους να βοηθούν στην άμυνα ενός φυτού κατά των τραυμάτων, παράγοντας ουσίες που είναι δυσάρεστες ή επιβλαβείς για τα επιβλαβή έντομα. Θεωρείται επίσης ότι αποστέλλουν σήματα σε άλλα φυτά, με αποτέλεσμα την αυξημένη παραγωγή ιασμονικών παραγώγων στα φυτά λήψης.

Τα σαλικυλικά παράγωγα παίζουν επίσης κάποια ρόλο στην άμυνα των φυτών. Είναι ένας μηχανισμός πρώτων βοηθειών για τις λοιμώξεις των φυτών. Η απελευθέρωσή τους μπορεί να βοηθήσει ένα φυτό στη διατήρηση αποθεμάτων ενέργειας και αποθηκευμένων θρεπτικών ουσιών τα οποία και θα χρησιμοποιηθούν από το φυτό κατά την ανάκαμψή του.

Επίσης άλλες ορμονικές ουσίες έχουν ανακαλυφθεί οι οποίες επικοινωνούν με άλλες ορμόνες καθώς επίσης εξυπηρετούν το ριζικό σύστημα των φυτών. Παίζουν σημαντικό ρόλο στη σχέση μεταξύ της ανάπτυξης των μυκορριζών και ριζικού συστήματος.

Εν κατακλείδι, θα αναφερθούμε και στη ορμόνη ανθοφορίας τη florigen, η οποία θεωρήθηκε ότι είναι μια μυστηριώδης φυτική ορμόνη υπεύθυνη για την εποχική ανθοφορία σε ορισμένα φυτικά είδη. Ενώ δεν έχει αποκωδικοποιηθεί πλήρως, θεωρείται τώρα το αποτέλεσμα της συνεργασίας πολλών φυτικών ορμονών και όχι μια μοναδική ορμόνη για τον εαυτό της.